Հայ-Թուրք-Զուիցերիական Եռակողմանի Յայտարարութիւն Մը Կը Հրապարակուի

 ԵՐԵՒԱՆ.- Հայաստանի արտաքին գործոց նախարարութենէն ստացանք եռակողմանի յայտարարութիւն մը, հայ-թուրք յարաբերութիւններու բարեկարգման բանակցութեանց վերաբերեալ: Յայտարարութեան կցուած էր երկու արձանագրութիւններ՝ նոյն հարցին վերաբերեալ:
 Այսօր կը հրապարակենք այս պաշտօնական փաստաթուղթերը, որոնց շուտով կ՛անդրադառնանք մեր էջերէն:

ՇՈՒԵՅՑԱՐԻԱՅԻ ԱՐՏԱՔԻՆ ԳՈՐԾԵՐԻ ԴԱՇՆԱՅԻՆ ԴԵՊԱՐՏԱՄԵՆՏԻ,
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ ԵՒ ԹՈՒՐՔԻԱՅԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ ԱՐՏԱՔԻՆ ԳՈՐԾԵՐԻ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐԻ ՄԱՄԼՈՅ ՀԱՂՈՐԴԱԳՐՈՒԹԻՒՆԸ

 Հայաստանի Հանրապետութիւնը եւ Թուրքիայի Հանրապետութիւնը համաձայնեցին սկսել ներքին քաղաքական խորհրդակցութիւններ՝ շուեյցարական միջնորդութեամբ իրականացուող բանակցութիւնների ընթացքում նախաստորագրուած հետեւեալ երկու արձանագրութիւնների շուրջ. «Արձանագրութիւն երկու երկրների միջեւ դիւանագիտական յարաբերութիւնների հաստատման մասին» եւ «Արձանագրութիւն երկկողմ յարաբերութիւնների զարգացման մասին»:
 Յիշեալ երկու Արձանագրութիւնները սահմանում են խելամիտ ժամկէտում երկկողմ յարաբերութիւնների կարգաւորման շրջանակ: Ներքին քաղաքական խորհրդակցութիւնները կ՛աւարտուեն վեց շաբաթուայ ընթացքում, որից յետոյ երկու Արձանագրութիւնները կը ստորագրուեն եւ կը ներկայացուեն համապատասխան խոր-հրդարաններին՝ վաւերացման համար: Երկու կողմերը կը գործադրեն իրենց առաւելագոյն ջանքերը վաւերացման արագ առաջընթացի համար՝ համաձայն իրենց սահմանդրական եւ օրէնսդրական գործընթացների:
 Երկկողմ յարաբերութիւնների կարգաւորումը կը նպաստի տարածաշրջանային խաղաղութեանն ու կայունութեանը:  

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ ԵՒ ԹՈՒՐՔԻԱՅԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ  ՄԻæԵՒ ԵՐԿԿՈՂՄ  ՅԱՐԱԲԵՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐԻ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ՄԱՍԻՆ ԱՐՁԱՆԱԳՐՈՒԹԻՒՆ

 Հայաստանի Հանրապետութիւնը եւ Թուրքիայի Հանրապետութիւնը.
 Ղեկավարուելով նոյն օրը ստորագրուած Հայաստանի Հանրապետութեան եւ Թուրքիայի Հանրապետութեան միջեւ դիւանագիտական յարաբերութիւններ հաստատելու մասին Արձանագրութեամբ,
 Նկատի ունենալով վստահութեան եւ երկկողմ շահերի յարգման վրայ հիմնուած երկկողմ յարաբերութիւնների զարգացման հեռանկարները,
 Որոշելով զարգացնել եւ խորացնել իրենց երկկողմ յարաբերութիւնները քաղաքական, տնտեսական, էներգետիկ, տրանսպորտի, մշակոյթի, գիտական, տեխնիկական եւ այլ ոլորտներում՝ հիմնուելով երկու երկրների ընդհանուր շահերի վրայ,
 Աջակցելով երկու երկրների միջեւ համագործակցութեան զարգացմանը միջազգային եւ տարածաշրջանային կազմակերպութիւններում, մասնաւորապէս ՄԱԿում, ԵԱՀԿում, Եւրոպայի Խորհրդում, Եւրատլանտեան գործընկերութեան խորհրդում եւ ՍԾՏՀում (Սեւ Ծովեան Տնտեսական Համագործակցութիւն), 
 Հաշուի առնելով երկու պետութիւնների ընդհանուր նպատակը՝ համագործակցելու տարածաշրջանային կայունութեան եւ անվտանգութեան ամրապնդման ուղղութեամբ՝ յանուն տարածաշրջանի ժողովրդավարական եւ տեւական զարգացման ապահովման,
 Վերահաստատելով իրենց յանձնառութիւնը տարածաշրջանային եւ միջազգային վէճերի եւ հակամարտութիւնների խաղաղ կարգաւորմանը՝ միջազգային իրաւունքի նորմերի եւ սկզբունքների հիման վրայ,
 Վերահաստատելով իրենց պատրաստակամութիւնը ակտիւօրէն սատարելու միջազգային հանրութեան գործողութիւններին՝ ընդդէմ տարածաշրջանում եւ աշխարհում անվտանգութեան եւ կայունութեան դէմ առկայ սպառնալիքների, ինչպիսիք են ահաբեկչութիւնը, անդրազգային կազմակերպուած յանցագործութիւնը, թմրանիւթերի եւ զէնքի ապօրինի առք ու վաճառքը,
 1. Համաձայնեցին բացել ընդհանուր սահմանը սոյն Արձանագրութեան ուժի մէջ մտնելուց յետոյ երկու ամսուայ ընթացքում,
 2. Համաձայնեցին նաեւ
 երկու երկրների արտաքին գործերի նախարարութիւնների միջեւ պարբերաբար անցկացնել քաղաքական խորհրդատուութիւններ,
 իրականացնել երկու ժողովուրդների միջեւ  փոխվստահութեան վերականգնմանն ուղղուած պատմական հարթութեան երկխօսութիւն, այդ թւում՝ պատմական փաստաթղթերի եւ արխիւների գիտական, անկողմնակալ ուսումնասիրութեան միջոցով գոյութիւն ունեցող խնդիրների յստակեցման ու առաջարկների ձեւակերպման համար,
 առաւելագոյնս օգտագործել երկու երկրների միջեւ գոյութիւն ունեցող ճանապարհային, հաղորդակցութեան, էներգետիկ ենթակառուցուածքներն ու ցանցերը եւ միջոցներ ձեռնարկել այդ ուղղութեամբ,
 զարգացնել երկկողմ իրաւապայմանագրային դաշտը՝ երկու երկրների միջեւ համագործակցութիւնը խթանելու նպատակով,
 համագործակցել գիտութեան եւ կրթութեան ոլորտներում՝ համապատասխան հաստատութիւնների միջեւ յարաբերութիւնների խրախուսման եւ մասնագէտների եւ ուսանողների փոխանակումը խթանելու միջոցով, եւ աշխատանք տանել երկու կողմերի մշակութային ժառանգութեան պահպանման եւ համատեղ մշակութային ծրագրեր իրագործելու նպատակով,
 համագործակցութիւն հաստատել հիւպատոսական բնագաւառում՝ Հիւպատոսական յարաբերութիւնների մասին Վիեննայի 1963թ. կոնուենցիայի (ուխտ-Խմբ.) համաձայն՝ երկու երկրների քաղաքացիներին անհրաժեշտ աջակցութիւն ապահովելու նպատակով,
 ձեռնարկել կոնկրէտ միջոցներ երկու երկրների միջեւ առեւտուրը, զբօսաշրջութիւնը եւ տնտեսական համագործակցութիւնը զարգացնելու նպատակով,
 երկխօսութիւն ծաւալել եւ ամրապնդել համագործակցութիւնը բնապահպանական հարցերում,
 3. Համաձայնեցին ստեղծել միջկառավարական երկկողմ յանձնաժողով, որը կ՛ունենայ առանձին ենթայանձնաժողովներ՝ սոյն Արձանագրութեան վերը նշուած երկրորդ գործառութային պարբերութեան յանձնառութիւնների անմիջական իրագործման նպատակով: Միջկառավարական յանձնաժողովի եւ նրա ենթայանձնաժողովների աշխատաձեւերի մշակման նպատակով, սոյն Արձանագրութեան ուժի մէջ մտնելուն յաջորդող օրուանից 2 ամիս անց, կը ստեղծուի աշխատանքային խումբ՝ երկու արտգործնախարարների ղեկավարութեամբ: Սոյն Արձանագրութեան ուժի մէջ մտնելուց յետոյ 3 ամսուայ ընթացքում այդ աշխատաձեւերը կը հաստատուեն նախարարական մակարդակով: Միջկառավարական յանձնաժողովի առաջին նիստը կը կայանայ նշուած աշխատաձեւերի ընդունումից անմիջապէս յետոյ: 
Ենթայանձնաժողովները կը սկսեն իրենց աշխատանքը դրանից ոչ ուշ քան մէկ ամիս անց եւ կը գործեն շարունակաբար մինչեւ իրենց մանդատի աւարտը:
Ըստ անհրաժեշտութեան, միջազգային փորձագէտները կը մասնակցեն  ենթայանձնաժողովների աշխատանքներին:
Սոյն Արձանագրութեան իրագործման համար երկուստեք համաձայնեցուած ժամանակացոյցը եւ տարրերը ներկայացուած են հաւելուածում, որը հանդիսանում է սոյն Արձանագրութեան անբաժան մաս:
 Սոյն Արձանագրութիւնը եւ Հայաստանի Հանրապետութեան եւ Թուրքիայի Հանրապետութեան միջեւ Դիւանագիտական Յարաբերութիւններ հաստատելու մասին Արձանագրութիւնը ուժի մէջ են մտնում միեւնոյն օրը՝ վաւերացման գործիքների փոխանակմանը յաջորդող ամսուայ առաջին օրը:
 
Ստորագրուած է ……………, հայերէն, թուրքերէն եւ անգլերէն հաւասարազօր կրկնօրինակներով: Մեկնաբանութեան տարաձայնութեան դէպքում գերակայութիւնը տրւում է անգլերէն տեքստին:

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ ԹՈՒՐՔԻԱՅԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ
ԿՈՂՄԻՑ
   
Յաւելուած : Հայաստանի Հանրապետութեան եւ Թուրքիայի Հանրապետութեան միջեւ յարաբերութիւնների զարգացման Արձանագրութեան իրագործման ժամանակացոյց եւ տարրեր
 
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ ԵՒ ԹՈՒՐՔԻԱՅԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ ՄԻæԵՒ ԴԻՒԱՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ՅԱՐԱԲԵՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ  ՄԱՍԻՆ ԱՐՁԱՆԱԳՐՈՒԹԻՒՆ

Հայաստանի Հանրապետութիւնը եւ Թուրքիայի Հանրապետութիւնը.
 Ձգտելով հաստատել բարիդրացիական յարաբերութիւններ եւ զարգացնել երկկողմ համագործակցութիւնը քաղաքական, տն-տեսական, մշակութային եւ այլ ոլորտներում՝ ի շահ իրենց ժողովուրդների՝ համաձայն յարաբերութիւնների զարգացման մասին նոյն օրը ստորագրուած Արձանագրութեան,
  Վկայակոչելով ՄԱԿի Կանոնադրութեամբ, Հելսինկեան Եզրափակիչ ակտով, Նոր Եւրոպայի համար Փարիզեան խարտիայով (ուխտով-խմբ.) իրենց ստանձնած պարտաւորութիւնները,
  Վերահաստատելով հաւասարութեան, ինքնիշխանութեան, այլ պետութիւնների ներքին գործերին չմիջամտելու, տարածքային ամբողջականութեան եւ սահմանների անխախտելիութեան սկզբունքները յարգելու իրենց երկկողմ եւ բազմակողմ պարտաւորութիւնները,
 Հաշուի առնելով երկու երկրների միջեւ՝ ամբողջ տարածաշրջանում խաղաղութեան, անվտանգութեան եւ կայունութեան ամրապնդմանը նպաստող, հաւատի եւ վստահութեան միջավայր ստեղծելու, ուժի կիրառումից կամ դրա սպառնալիքից զերծ մնալու, վէճերի խաղաղ կարգաւորման, մարդու իրաւունքների եւ հիմնարար ազատութիւնների յարգման մթնոլորտ ստեղծելու կարեւորութիւնը,
 Վերահաստատելով երկու երկրների միջեւ գոյութիւն ունեցող ընդհանուր սահմանի փոխադարձ ճանաչումը՝ սահմանուած միջազգային իրաւունքի համապատասխան պայմանագրերով,
  Կարեւորելով իրենց որոշումը՝ բացելու ընդհանուր սահմանը,
  Հաստատելով իրենց յանձնառութիւնը՝ ձեռնպահ մնալ բարիդրացիական յարաբերութիւնների ոգուն չհամապատասխանող քաղաքականութիւն վարելուց,
  Դատապարտելով ահաբեկչութեան, բռնութեան եւ ծայրահեղականութեան բոլոր ձեւերը՝ անկախ դրանց պատճառներից եւ խոստանալով ձեռնպահ մնալ նման գործողութիւնները խրախուսելուց ու հանդուրժելուց եւ համագործակցել դրանց դէմ պայքարում,
 Հաստատելով ընդհանուր շահերի, բարի կամքի, փոխընբռնման, խաղաղութեան եւ ներդաշնակութեան խթանման վրայ հիմնուած յարաբերութիւնների նոր ձեւեր եւ ուղիներ մշակելու իրենց պատրաստակամութիւնը,
 Համաձայնեցին հիմնել դիւանագիտական յարաբերութիւններ սոյն Արձանագրութեան ստորագրման օրուանից՝ Դիւանագիտական յարաբերութիւնների մասին Վիեննայի 1961թ. կոնուենցիայի համապատասխան, եւ փոխանակել դիւանագիտական ներկայացուցչութիւններ:
 Սոյն արձանագրութիւնը եւ Հայաստանի Հանրապետութեան եւ Թուրքիայի Հանրապետութեան միջեւ երկկողմ յարաբերութիւնների զարգացման մասին Արձանագրութիւնը ուժի մէջ են մտնում միեւնոյն օրը՝ վաւերացման գործիքների փոխանակմանը յաջորդող ամսուայ առաջին օրը:
 
Կատարուած է … ………, հայերէն, թուրքերէն եւ անգլերէն հաւասարազօր կրկնօրինակներով: Մեկնաբանութեան տարաձայնութեան դէպքում գերակայութիւնը կտրուի անգլերէն տեքստին:

————————————————————————————————————————–
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ  ԿՈՂՄԻՑ                             ԹՈՒՐՔԻԱՅԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ  ԿՈՂՄԻՑ

Հայաստանի Հանրապետութեան  եւ Թուրքիայի Հանրապետութեան միջեւ երկկողմ յարաբերութիւնների զարգացման մասին
Արձանագրութեան իրագործման ժամանակացոյց եւ տարրեր

Ձեռնարկուող քայլեր

1. ընդհանուր սահմանի բացում

ժամկէտ՝ Հայաստանի Հանրապետութեան եւ Թուրքիայի Հանրապետութեան միջեւ յարաբերութիւնների զարգացման Արձանագրութեան ուժի մէջ մտնելուց յետոյ երկու ամսուայ ընթացքում

2. երկու արտգործնախարարների ղեկավարութեամբ աշխատանքային խմբի ստեղծում՝ միջկառավարական յանձնաժողովի եւ նրա ենթայանձնաժողովների աշխատաձեւերի մշակման նպատակով

ժամկէտ՝ Հայաստանի Հանրապետութեան  եւ Թուրքիայի Հանրապետութեան միջեւ յարաբերութիւնների զարգացման Արձանագրութեան ուժի մէջ մտնելուն յաջորդող օրուանից երկու ամիս անց

3. միջկառավարական յանձնաժողովի եւ իր ենթայանձնաժողովների աշխատաձեւերի հաստատում նախարարների մակարդակով

ժամկէտ՝ հայաստանի Հանրապետութեան  եւ Թուրքիայի Հանրապետութեան միջեւ յարաբերութիւնների զարգացման Արձանագրութեան ուժի մէջ մտնելուն յաջորդող օրուանից երեք ամսուայ ընթացքում

4. միջկառավարական յանձնաժողովի առաջին նիստի գումարում

ժամկէտ՝ միջկառավարական յանձնաժողովի եւ նրա ենթայանձնաժողովների աշխատաձեւերի ընդունումից անմիջապէս յետոյ՝ նախարարական մակարդակով

5. ստորեւ նշուած ենթայանձնաժողովների աշխատանքների մեկնարկում.
– քաղաքական հարցերով ենթայանձնաժողով,
-ճանապարհային, հաղորդակցութեան, էներգետիկ եւ ենթակառուցուածքների հարցերով ենթայանձնաժողով,
-իրաւական հարցերով ենթայանձնաժողով,
-գիտութեան եւ կրթութեան հարցերով ենթայանձնաժողով,
-առեւտրի, զբօսաշրջութեան եւ տնտեսական համագործակցութեան հարցերով ենթայանձնաժողով,
-բնապահպանական հարցերով ենթայանձնաժողով:
-պատմական հարթութեամբ զբաղուող  ենթայանձնաժողով / երկու ժողովուրդների միջեւ փոխվստահութեան վերականգնմանն ուղղուած երկխօսութեան իրականացում, այդ թւում՝ պատմական փաստաթղթերի եւ արխիւների անկողմնակալ գիտական ուսումնասիրութեան միջոցով գոյութիւն ունեցող խնդիրների յստակեցման ու առաջարկների ձեւակերպման համար / հայ, թուրք, ինչպէս նաեւ շուեյցարացի եւ այլ միջազգային փորձագէտների մասնակցութեամբ,

ժամկէտ՝ միջկառավարական յանձնաժողովի առաջին նիստից ոչ ուշ քան մէկ ամիս անց