
ԵՐԵՒԱՆ.- Թուրքիոյ կողմէ բռնագրաւուած հայոց հինաւուրց մայրաքաղաք Կարսի Սուրբ Առաքելոց եկեղեցին եւս կրնայ արժանանալ Աղթամարի Սուրբ Խաչ եկեղեցւոյ «բախտ»ին:
Արդարեւ, հայկական «Նիուզ» լրատու գործակալութիւնը կը հաղորդէ, որ Կարսի զբօսաշրջութեան ոլորտի պատասխանատուներէն մէկը իր թղթակիցին յայտնած է, թէ Կարսի բնակչութեան մեծամասնութիւնը համաձայն է, որ մզկիթի վերածուած Սուրբ Առաքելոց եկեղեցին վերականգնի իբրեւ եկեղեցի, եւ հոն տարին մէկ անգամ պատարագ մատուցուի:
Նշենք, որ հայոց Բագրատունի թագաւորներու օրօք, 10րդ դարուն կառուցուած Կարսի Առաքելոց եկեղեցին պատմութեան ընթացքին քանի մը անգամ վերածուած է մզկիթի: Վերջին վերակառուցումէն ետք եւս խօսակցութիւն կար, որ ան դարձեալ եկեղեցի կամ թանգարան դառնայ, սակայն, ի վերջոյ, վերածուած է կրկին մզկիթի, հակառակ այն իրողութեան, որ պատերուն վրայ առկայ են քանդակուած խաչեր եւ առաքեալներու պատկերներ:
Միւս կողմէ, «ՓանԱրմինիըն» լրատու գործակալութեան համաձայն, Թուրքիոյ հայ համայնքը, յանձինս Պոլսոյ պատրիարքութեան, թրքական իշխանութիւններու առաջարկած է վերանորոգել Տիգրանակերտի Սուրբ Կիրակոս եկեղեցին, որ հսկայական կառոյց մըն է:
«Հետք» լրատու ծառայութիւնը Ս. Կիրակոսի մասին հետեւեալ պատմական տեղեկութիւնները կը փոխանցէ.
«Սուրբ Կիրակոսի մասին առաջին պատմական յիշատակութիւնն արել է Սիմէոն Լեհացին, որը 1610-15 թթ. եղել է Դիարբեքիրում: Լեհացին յայտնում է, որ այդ շրջանում քաղաքի Սբ. Թէոդորոս եկեղեցին վերածուել է մզկիթի, եւ այդ եկեղեցուն պատկանող գերեզմանոցի տեղում կառուցուել է Սբ. Կիրասկոսը: 1913ին եկեղեցու զանգակատունը փլուզուել է կայծակի պատճառով, եւ նոյն տարում ճարտարապետ Դաւիթ Խզրչեանը կառուցել է գոթական ոճով զանգակատուն, որի հսկայ զանգը ձուլուել է քաղաքի հայ համայնքի տրամադրած ոսկուց եւ պղնձից: 1915ի Փետրուարի 28ին թուրքերը եկեղեցին հրետակոծել են, հսկայ զանգակատունը փլուզուել է: Այնուհետեւ եկեղեցին դարձուել է զինապահեստ մինչեւ 1960ականները: Մի որոշ ժամանակահատուած այնտեղ է գտնուել նաեւ «բանկ»երից մէկի մասնաճիւղը: 60ականներից յետոյ եկեղեցին վերադարձուել է Դիարբեքիրի փոքրաթիւ հայ համայնքին, սակայն մինչեւ տակաիւին վերջերս ընդհանրապէս չի գործել: Միայն 2009ին, երբ 75 տարեկանում մահացաւ դիարբեքիրցի հայ երաժիշտ Արամ Տիգրանը, որը քրդական երգարուեստում մեծ աւանդ ունէր ու սիրուած էր քրդերի կողմից, թուրքական իշխանութիւնները քրդերի խնդրանքով թոյլատրեցին երաժշտի աճիւնը դնել Սբ. Կիրակոս եկեղեցում, ապա թաղել հայկական գերեզմանատանը»:
Նշենք, որ 2009ի Նոյեմբերին բացուած եւ օծուած էր Կեսարիոյ վերանորոգուած Սբ. Գիրգոր Լուսաւորիչ եկեղեցին: