Յաջողութեան Բանալին Ժողովուրդի Ինքնակազմակերպումն Է
Կանգնած ենք նոր ընտրութիւնների նախաշեմին եւ կրկին նոյն հարցի առջեւ ենք՝ ընտրութիւններն ի վիճակի՞ են ինչ-որ բան փոխել, թէ՞ մեզանից կախուած չէ եւ ամէն ինչ կանխորոշուած է: Սակայն, այնուամենայնիւ, ընտրութիւնները միջոց են թէ՛ իշխանութիւնը պահելու, թէ՛ փոխելու համար: Պարզապէս խնդիրն այն է, թէ ով է աւելի լաւ տիրապետում այդ հնարաւորութեանը եւ օգտւում դրանից՝ իշխանութիւն պահողները՞, թէ՞ փոխողները:
Իշխանութիւնը պահողների կողմից այս միջոցը մշտապէս կարեւորուելով՝ արուել է ամէն ինչ, որպէսզի նախորդ գրեթէ բոլոր ընտրութիւններում կատարելագործուեն իշխանութեան վերարտադրման մեխանիզմները եւ շեշտակիօրէն նուազեցուեն իշխանափոխութիւն իրականացնելու հնարաւորութիւնները: Հրատապ անհրաժեշտութիւն է կասեցնել այս ընթացքը եւ շրջադարձ կատարել՝ արմատախիլ անելով իշխանութեան վերարտադրման համակարգը եւ ձեւաւորել իշխանափոխութեան հնարաւորութիւնն ապահովող ընտրական համակարգ: Դրա յաջողելու բանալին ընտրական իրաւունքի պաշտպանութեան գաղափարի շուրջ ժողովրդի ինքնակազմակերպումն է: Հէնց դրան է կոչուած ծառայելու այնպիսի շարժման առաջացումը, երբ ամէն քաղաքացի իր գործը կը համարի դառնալ լիիրաւ մասնակիցը ինքնակազմակերպման այս գործընթացի՝ փոխանակ հանդէս գալու իշխանութեան վերարտադրումը սպասարկողի կա՛մ մի կողմ քաշուած դիտորդի դերերում:
Այսպիսի շարժման առաջացման եւ ծաւալման համար գլխաւոր արգելքը տարիների ընթացքում հասարակական գիտակցութեան մէջ ընտրութիւնների նկատմամբ ձեւաւորուած կարծրատիպերն են, որոնց հետեւանքով մարդիկ չեն հաւատում ընդհանրապէս ընտրութիւններին: Բայց ինչպէս յայտնի է՝ հաւատն առանց գործի միշտ էլ մնում է մեռած: Շարժումը հէնց այն գործը պէտք է լինի, որ վերականգնի ժողովրդի հաւատն իր ուժերի նկատմամբ՝ համախմբելով հասարակութեանը կարեւորագոյն մի գաղափարի շուրջ՝ տիրել իշխանութեանը՝ տէր կանգնելով իւրաքանչիւրի ընտրական իրաւունքին:
Իրողութիւն է նաեւ այն որ, ով տիրում է իշխանութեանը, նրան էլ այն պատկանելու է, նրան էլ այն ծառայելու է: Ուստի իշխանութեան պէտք է գայ ոչ թէ մի խումբ, որ սպասարկի այդ խմբի շահերը, այլ հէնց ժողովուրդը: Ոչ մի խումբ կամ վարչախումբ ինքնին շահագրգռուած չէ հաստատել ժողովրդի իշխանութիւն, այլ ձգտում է հաստատել կամ պահել իրենը: Դա պէտք է կատարի ժողովուրդը, ինքնակազմակերպման եւ համապատասխան ներուժի ամբողջացման միջոցով՝ այն համոզումով, որ իւրաքանչիւրի գիտակցուած քուէն է հէնց այդ ուժի կուտակման աղբիւրը:
Այս պարզ իմաստն է պարունակում «Քուէն ուժ է» շարժման կարգախօսը եւ նոյնքան յստակ է շարժման նպատակը՝ «Ընտրական իրաւունքի իրացման միջոցով հասնել ժողովրդի իշխանութեան հաստատմանը»: Այս նպատակին հասնելու համար շարժումը պէտք է ձեւաւորի համապատասխան միջավայր եւ առաջնահերթ լուծի որոշակի խնդիրներ, ինչպիսիք են ընտրական իրաւունքի նշանակութեան կարեւորումը, դրա արդիւնաւէտ պաշտպանութիւնը եւ ամբողջական իրացումը: Ըստ այդմ՝ ակնյայտ է, որ առանց ժողովրդավարական ընտրութիւնների չկայ ժողովրդավարութիւն: Ուստի եւ չկայ երաշխիք՝ ապահովելու քաղաքացու որեւէ իրաւունք՝ լինի դա քաղաքացիական, սոցիալական, իրաւական, թէ քաղաքական:
Հետեւաբար ժողովրդավարական ընտրութիւնների անցկացման համար անհրաժեշտ ընտրական իրաւունքի պաշտպանութիւնից է սկսւում մնացած բոլոր իրաւունքների պաշտպանութիւնը: Ընտրական իրաւունքի այսպիսի նշանակութեան գիտակցումով է սկսւում նաեւ ճանապարհը դէպի իշխանափոխութիւն: Հակառակ պարագայում, ձայնը չկարեւորելով, ընտրողը կա՛մ այն վաճառում է, կա՛մ, ճնշումներին տեղի տալով, զիջում է ուրիշին, կա՛մ էլ, հիասթափուած մի կողմ քաշուելով, պարզապէս մսխում իր քուէն՝ այսպիսով կամայ թէ ակամայ նպաստում իշխանութեան վերարտադրմանը:
Ցաւալին այն է նաեւ, որ այդ քաղաքացին, չգիտակցելով դրա մասին, յաջորդ հինգ տարիներին անընդհատ դժգոհում է՝ ստիպուած լինելով քաղել իր իսկ արածի դառը պտուղները: Ահա այս իրավիճակը արմատապէս փոխել եւ ընտրական գործընթացների նկատմամբ իշխանութիւնների լիակատար վերահսկողութիւնը հակակշռել հնարաւոր է միայն ընտրական իրաւունքի պաշտպանութեան եւ ամբողջական իրացման շնորհիւ:
Այդպիսի ամբողջական իրացմանը հասնելու համար անհրաժեշտ է շարժմանը հասարակական լայն աջակցութիւն ապահովել: Ըստ այդմ՝ շարժմանը մաս կազմելու համար բացարձակապէս կարեւոր չէ թէ անձն ում օգտին է քուէարկելու: Կարեւորը, որ նա պատրաստակամ է տէր կանգնելու իր ձայնին եւ քուէարկելու իր կամքով:
Չկայ նաեւ ոչ մի խոչընդոտ, որպէսզի այս շարժման մէջ ընդգրկուեն հասարակական տարբեր շերտեր, կազմակերպութիւններ, անհատներ եւ քաղաքական ուժեր: Գլխաւորը, որ ամէն մէկը իւրովի իր նպաստը բերի շարժման առաջ քաշած խնդիրները արդիւնաւէտ լուծելու գործին: Շարժման յաջողութիւնը յատկապէս բխում է նորմալ ընտրութիւններ անցկացնելու խնդրով մտահոգ բոլոր քաղաքական ուժերի շահերից: Քանզի, եթէ սա էլ նրանց չմիաւորի, ուրիշ որեւէ այլ գաղափար դժուար թէ կարողանայ, այսքան միանշանակ լինելով, միաւորել տարաբնոյթ քաղաքական ուժերին:
Բնականաբար, նկատի ունենալով ընտրական գործընթացների տարբեր փուլերում առաջացող խնդիրների առանձնայատկութիւնները, շարժումը եւս պէտք է մշակի եւ պատրաստ լինի գործել համապատասխան մարտավարութեամբ՝ մինչեւ ընտրութիւնները, ընտրութեան օրը եւ յետընտրական ժամանակահատուածում: Շարժման յաջող մեկնարկի համար Դաշնակցութիւնը ստեղծել է անհրաժեշտ նախադրեալներ եւ իր ամբողջական աջակցութիւնն ու օժանդակութիւնն է բերելու շարժման յետագայ ծաւալման համար:
Քաղաքական ուժերի կողմից ընտրական գործընթացները վերահսկելու համար միասնական ճակատ ձեւաւորելու փորձ անցեալում եւս ունեցել ենք: Ինչպէս գիտէք 2003 թ. տեղամասերից ընտրակեղծիքների մասին ստացուող ահազանգերի իսկութիւնը միասնական շտաբի միջոցով հաստատելու գաղափարին սկզբունքօրէն պատրաստ էին միանալ մօտ երկու տասնեակ կուսակցութիւններ, սակայն, դժբախտաբար, կուսակցական շահերը յետագայում գերակայեցին, եւ նախաձեռնութիւնը մնաց կէս ճանապարհին:
Բայց աւելի տեղին է հիմա յիշատակել ՈՉ-ի շարժման յաջողուած օրինակը: Այն եւս սկզբնական շրջանում, չէզոքացնելով պաշտօնական քարոզչութեան միջոցով հետեւողականօրէն իրականացուած՝ հասարակական կարծիքի խեղաթիւրման հետեւանքները, ապահովեց յետագայում ժողովրդի լայն աջակցութիւնը եւ հասաւ կոնկրետ (յստակ, շօշափելի-Խմբ.) արդիւնքների:
Մենք հաւատում ենք, որ այս շարժումն էլ լիովին իրատեսական է եւ կարող է հասցնել ցանկալի արդիւնքների: Առաւել եւս, որ շարժման չյաջողելը նշանակում է ոչ այլ ինչ, քան հաշտուել իշխանութեան վերարտադրման հետ, որի համար, ի դէպ, արդէն բացայայտ ընտրական դաշինք է ստեղծուել, կամ էլ տանել երկիրը դէպի պետականութեանը սպառնացող յետընտրական առճակատումների: Ահա այսքան մեծ է շարժման առաքելութիւնը եւ այն յաջողելու համար բոլորիս քաղաքացիական պարտքը: Բարի երթ մեր շարժմանը:
Ի՞նչ է նշանակում բոլորովին կարեւոր չէ անձը ում օգտին է քւէարկում. Քւէարկութեամբ ընտրելու ամբողջ ԻՄԱՍՏԸ հէնց դրա մէջ ։ Յատկապէս ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԻՒՆների համար հէնց դա է կարեւորը. կուսակցութիւնները անԿՈՂՄնակալ վերլուծաբանական կենտրոն կամ դիտորդական առաքելութիւն չեն, որ միայն հսկեն քւէարկութեան ընթացքին։ Եթէ խօսքի իմաստը այն է, որ քւէարկութեան օրը ընտրական յանձնաժողովում կուսակցականը իրաւունք չունի իր կամ քուալիսիօն կուսակցութեան օգտին քւէներ տեղաշարժի եւ կեղծի, դա այդպէս է, դա սկզբունք է, եւ ամենեւին էլ լաւ կուսակցական չի այն ո՞վ իր կուսակցութեան <> քւէ է գողանում։ Իսկ եթէ կուսակցութիւնը յայտարարի, որ տարբերութիւh չունի ո՞վ կը ընտրւի, դա այդպէս չէ։ Կուսակցութիւնը պիտի այնպիսի ԱՅԼընտրանք դառնայ, որպէսզի քւէարկողը ՏԱՐԲԵՐՈՒԹԻՒՆ տեսնի եւ զգայ ու քւէարկութեան առիթը օգտագործի ու ԸՆՏՐԻ հէնց այդ մէկին։ Իսկ եթէ միայն քւէարկութեան մաքրութիւնը պահպանւի, իսկ ընտրելու ԱՅԼ ԿՈՒՍ (կողմ) գոյութիւն չունենայ, բնականաբար ժողովուրդը ինքնակազմակերպւած կը քւէարկի եղածին՝ գումարն էլ շնորհակալութեան փոխարէն վերցնելով։