«ԱՍՊԱՐԷԶ»
Երէկ, Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան Ազգային ժողովը որդեգրեց պատգամաւոր Վարդգէս Բաղրեանի առաջարկած յայտարարութիւնը՝ Շուշիի կոտորածներու 91ամեակի առիթով: Ստորեւ կը ներկայացնենք սոյն յայտարարութիւնը:
Լրացաւ Շուշիի հայ բնակչութեան զանգուածային կոտորածի 91 տարին:
1920թ. Մարտի 23ին թուրքական էքսպեդիցիոն կորպուսի զօրախմբերը եւ մուսաւաթական զինուած աւազակախմբերը յարձակուեցին Շուշի քաղաքի հայկական թաղամասերի վրայ, հրկիզեցին հայ մարդկանց պատկանած տները, խանութները, արհեստանոցները: Շուրջ 30,000 հայ դաժանօրէն սպանուեց կամ բռնատեղահանուեց իր հարազատ քաղաքից:
Անցեալ դարասկզբին կատարուած այդ ոճրագործութիւնը հետապնդում էր մի նպատակ՝ բռնաճնշել Արցախի գերակշիռ հայ մեծամասնութեան ազատ ինքնորոշման իրաւունքը, փոխել տեղաշրջանի ժողովրդագրական պատկերը, Շուշին վերածել թուրք-ադրբեջանական ազգայնականութեան միջնաբերդի՝ այստեղից բխող հեռահար նպատակներով հանդերձ:
Ստեղծուած բարդ ռազմաքաղաքական իրավիճակում եւ, մանաւանդ, Հարաւային Կովկասի խորհրդայնացման ու, այսպէս կոչուած, «պրոլետարական ինտերնացիոնալիզմի» քարոզչութեան պայմաններում միջազգային հանրութիւնը, ցաւօք, լիովին իրազեկուած չէր Շուշիի ողբերգութեան մասին: Ուստի եւ այդ բարբարոսութեան կազմակերպիչներն ու իրականացնողները մնացին անպատիժ:
Անցեալ դարավերջի Արցախեան շարժումը լիովին վերափոխել է իրավիճակը: Շուշին այսօր ընդմիշտ ազատագրուած է եւ կարեւորագոյն դերակատարութիւն ունի մեր նորանկախ երկրի քաղաքական, տնտեսական եւ յատկապէս մշակութային կեանքում:
Դատապարտելով 1920թ. Մարտի 23ի ոճրագործութիւնը, մենք պարտաւոր ենք ամէն ինչ անել, որպէսզի Շուշին վերագտնի իր երբեմնի փառքը: Արցախի իշխանութիւնները հէնց այդ առաջնահերթութեամբ են վերաբերւում Շուշիին՝ աջակից ունենալով ՀՀ, հայկական Սփիւռքի օժանդակութիւնը:
Վերածնուած եւ բարգաւաճ Շուշին կը լինի հայ ժողովրդի հաւաքական պատասխանը թուրք-ադրբեջանական բարբարոսութեանը: Միայն այդ կերպ մենք կը կարողանանք վերահաստատել պատմական արդարութիւնը, վերականգնել մեր ազգային արժանապատուութիւնը:
Հայ ժողովուրդը մէկ անգամ չէ, որ աւերածութիւններից փրկել է իր անցեալն ու կառուցել նորը: Շուշին այդ իրողութեան հերթական վկայութիւնն է, որ պիտի դուռ բացի դէպի մեր միւս սրբավայրեր:
(ԼՂՀ Ազգային ժողովի 2011թ. Մարտ 23ի նիստին)