ԼԻԼԻԹ ԳԱԼՍՏԵԱՆ
ՏԽՈՒՐ…ԳԱՒԱՌԱԿԱՆ ԵՒ ԽՂՃՈՒԿ:
Տխրում եմ, տխրում մեր պետականութեան համար, թէեւ վաղուց արդէն մեր իրականութեանը խորթ չեն թէ՛ պսեւդոկուսակցութիւններից (կեղծ կուսակցութիւններէն-Խմբ.) առնէտավազքը, թէ՛ կերակրատաշտին մօտ դիրքաւորուելու արդէն ազգային դարձած վարքագիծը: Անկախութեան, այո, զարմանալիօրէն հէնց անկախութեան 20 տարիներին ամէն ինչ արեցինք արժէզրկելու քանի-քանի սերունդների համար փայփայելի գաղափարներ, պետականութեան ինստիտուտները:
Թերեւս կարելի էր ըմբռնումով մօտենալ, մտածել թէ ժամանակը կարճ էր, մի քիչ էլ համբերենք ու ամէն ինչ լաւ է լինելու, ու այսպիսի ամոքիչ բաներ: Կարելի էր, ի հարկէ, եթէ երեսպաշտութիւնն ու կեղծիքն այդքան ցինիկ ու անմաշկ չլինէին: Եթէ գոնէ բարեպաշտութեան, մրցունակութեան, սոցիալական ու իրաւական պետութեան մասին հեքիաթները, յամառօրէն վերահսկուող լրատուամիջոցներից այդպէս առատօրէն չլցուէին մեր ականջներն ու տները: Քաղաքական, բարոյական եւ, առհասարակ, նշաձողն այնքան է ընկել ու չափանիշերն այնքան այլասերուել, որ շատերին թւում է թէ ասենք օրիգինալ (իւրօրինակ-Խմբ.) արտաքինը, հիպի լինելը (նոյնիսկ այդ չեն), բազմաչարչար Նժդեհի անունը վեց անգամ կարդալ-լսելը կա՛մ «մառշռուտնու» (երթուղային-Խմբ.) մի երկու զաւթած գիծ ունենալն արդէն բաւարար է խորհրդարանում յայտնուելու համար:
Մարդիկ տօնավաճառի պէս, անթաքոյց (սասունցի պապս կ՛ասէր անաբուռ) ինքնամատոյց են լինում, ձայն (նոյնն է թէ մարդ) առնում: Եթէ անկեղծ, երբեմն մտածում եմ էս տեսակներն արժանի են միմեանց: Բայց սիրտս ցաւում է անանձնական ցաւով, շատերի անունից, ու չեմ կարող չբղաւել՝ էս բեռով ո՞ւր ենք գնալու: Մշակոյթի մարդն եւ առհասարակ իւրաքանչիւր ոք, անշուշտ, իրաւունք ունի քաղաքակութեան մէջ մտնել, եթէ գաղափարներ ու քաղաքացիական կեցուածք, համոզում ու սկզբունքներ ունի: Բայց այսօր տոմս, վաղը՝ մանդատ. Զօշչենկոյի կամ Իլֆի ու Պետրովի (խորհրդային համահեղինակներ) սարկազմն իսկ անզօր է ու թոյլ: Միթէ՞ մենք չենք հասկանում, որ տգիտութիւնը, սուտն ու քծնանքը գետնաքարշ են պահելու մեզ՝ հաւաքական ամբողջականութեան, պետականութեան մասին մտածելու օդ չթողնելով: Դառնօրէն ճիշդ է Մաթեւոսեանը՝ խարխափում ենք արեւելեան աղբի ու արեւմտեան դրախտի միջեւ… ու դեռ… Տխուր է, գաւառական… խղճուկ… Մարդիկ պիտի նախ պետութեանը, յետոյ իրենց խնայեն: Ի վերջոյ, իւրաքանչիւր քաղաքական ուժ ինքն է պատասխան տալիս իր հետագծի համար: Սա ի հարկէ կայացած, քաղաքակիրթ ժողովրդավարութիւններում: Իսկ Հայաստանում՝ ինչպէս Հայաստանում: Եւ ինչպէս իմ պաշտելի պօէտը կ՛ասէր.
ՈՒ կանգնած ենք ահա ապագայի հանդէպ
Զարմանալի թեթեւ, զարմանալի անդէմ՝
Մերկութեան պէս տկլոր ու անանցեալ…