Որոշումը Սխալ Էր, Դիմադրութիւնը՝ Սքանչելի
Վարեց՝ ՍՈՆԱ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ
ՍՈՆԱ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ.- Պարոն Վարդանեան, քաղաքապետը 1-2 ամսով կասեցրեց տրանսպորտի սակագնի բարձրացման որոշումը: Ձեր կարծիքով, ի՞նչ էր սա նշանակում, եւ, առհասարակ, ի՞նչ է նշանակում սակագնի բարձրացման «ժամանակաւորապէս կասեցում» արտայայտութիւնը:
ԱՂՈՒԱՆ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Նախ, իմ տպաւորութեամբ, խօսքը 1-2 ամսի մասին չէ: Գոնէ՝ 1 տարի: Կասեցման որոշումը մեր քաղաքացիների ակտիւ դիրքորոշման շնորհիւ էր: Առանց խորանալու ներիշխանական հնարաւոր յարաբերութիւնների մէջ՝ արձանագրենք, որ մեր երիտասարդները հետեւողական քաղաքացիական դիրքորոշում ցուցաբերեցին: Ցաւօք, անկախութիւնից յետոյ մեր երկրում այդպէս էլ չենք կարողացել ձեւաւորել պետական մտածողութիւն ունեցող քաղաքացու կերպար, որը պատրաստ է պայքարել իր իրաւունքների համար: Այս մի քանի օրերի փորձառութիւնը ցոյց տուեց, որ ունենք անկախութեան սերունդ, որը մտածում է այսօրուայ արժեհամակարգով, տէր է իր իրաւունքներին: Ինչ հրաշք ջահելներ են, ու ինչ լաւն էր Մնացականեան Լալան: Նրանց յաջորդ գործը, վստահ, «Մենք մեր երկրից ոչ մի տեղ չենք գնալու: Փորձէք խանգարել լաւ երկիր դառնալուն» է լինելու: Այս սերունդն այլեւս չի նահանջելու: Սա է ամենակարեւորը:
ՍՈՆԱ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ.- Կիսո՞ւմ էք տեսակէտը, որ քաղաքապետի որոշումը 150 դրամ սակագնի վերաբերեալ հիմնաւորուած չէր եւ յատկապէս իրաւական մասով թոյլ էր:
ԱՂՈՒԱՆ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Առաջին իսկ պահից ակնյայտ էր, որ այդ որոշումը մի քանի առումներով սխալ էր: Այս կարգի համապարտադիր որոշումը չէր կարող այդքան հապճեպ եւ թաքուն կայացուել: Մի որոշում, որ տարածւում է բոլորի վրայ եւ պարտադիր է, չի կարող անհատական որոշում լինել: Այն առնուազն պէտք է լինէր նորմատիւային ակտ (կանոնակարգային որոշում-Խմբ.) եւ կայացնելուց առաջ մանրամասն ու հրապարակային քննարկուէր: Որոշումը սխալ էր ի սկզբանէ: Եւ յետոյ, մենք այդքան խօսում ենք բիզնեսի եւ քաղաքականութեան տարանջատման մասին: Արդեօ՞ք այստեղ շահերի բախում չկայ. ես ինչպէ՞ս կարող եմ սակագին բարձրացնել մի ոլորտում, ուր ինքս բիզնես շահեր ունեմ: Որոշումը նաեւ բացարձակապէս չէր կարող հիմնաւորուած լինել: Այսօր տրանսպորտի համակարգում ունենք մի վիճակ, երբ ֆինանսական հոսքերն անվերահսկելի են: Ոչ ոք չի կարող ասել, թէ ինչ գումարներ են գոյանում, ինչպէս են դրանք բաշխւում ու վերաբաշխւում: Ուղղակի անհնար է ճշգրիտ հաշուարկ անել, քանի դեռ չունենք միասնական վճարային համակարգ, երբ թափանցիկ ու պարզ կը դառնայ, թէ իւրաքանչիւր դրամն ինչպէս է առաջանում ու բաշխւում: Այժմ այդ ամէնն անվերահսկելի է, ստուերային հսկայական ֆինանսական հոսքեր կան համակարգում: Եւ յետոյ՝ ունենք տրանսպորտով զբաղուող եւ մասնաւոր ընկերութիւններ, եւ պետական կազմակերպութիւններ՝ աւտոբուսային պարկեր: Մօտեցումը չի կարող նոյնը լինել: Ունենք կազմակերպութիւններ, որոնց անելիքն անյստակ է, բայց նրանք ֆինանսական հոսքեր են տնօրինում: Հիմա, երբ քաղաքապետը կասեցրել է որոշումը եւ առաջարկում է ստեղծել յանձնաժողով, շատ կարեւոր է, որ ընդգրկուեն նաեւ այս շարժման ակտիւ ներկայացուցիչները: Յետոյ միայն հնարաւոր կը լինի խօսել սակագնի եւ ոլորտում միասնական համակարգի ներդրման մասին: Միջանկեալ ասեմ, որ որոշումը կասեցնելու եւ աշխատանքային խումբ ստեղծելու առաջարկ անում էր նաեւ Դաշնակցութիւնը:
ՍՈՆԱ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ.- Պարոն Վարդանեան, այս օրերին սոցցանցերում (ընկերային ցանցերում-Խմբ.) քննարկուող ամենաթոփ թեման այն է, որ երիտասարդները յաղթանակ գրանցեցին, քանի որ շարժումը չքաղաքականացուեց, եւ քաղաքական կուսակցութիւններն առանձնապէս դերակատարութիւն չունեցան: Համակարծի՞ք էք այս տեսակէտին:
ԱՂՈՒԱՆ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Գիտէք, ժամանակները փոխւում են, հասարակութիւնները շարժւում են նոր մեխանիզմներով, նոր ձեւերով: Քաղաքական ուժերը եւս պարտաւոր են վերափոխուել եւ ժամանակակից մեթոդներով գործել: Բայց հակադրել քաղաքացիական հասարակութեանը քաղաքական ուժերին, կուսակցութիւններին, հիմքից սխալ է: Ես համաձայն չեմ: Նոյն այս շարժման մէջ ակտիւօրէն ներգրաւուած էին քաղաքական ուժերի երիտասարդական թեւերը: Դաշնակցութիւնը նոյնպէս յայտարարութիւն արեց: Քաղաքացիական հասարակութիւնը եւ քաղաքական ուժերը պէտք է փոխլրացնեն իրար: Ի վերջոյ, քաղաքականութիւնը վարելու են քաղաքական ուժերը: Գուցէ սա ամենավատ մեխանիզմն է, բայց, ինչպէս Չերչիլն էր ասում, մարդկութիւնն աւելի լաւ մեխանիզմ առայժմ չի ստեղծել: Քաղաքականն ու քաղաքացիականն իրար լրացնող, պետական կառավարումը թափանցիկ, հրապարակային, արդիւնաւէտ դարձնող մեխանիզմներ են:
ՍՈՆԱ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ.- Իսկ դուք այս պարագայում շարժումը քաղաքականացնելու փորձեր չտեսա՞ք:
ԱՂՈՒԱՆ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Գիտէք՝ կառավարութեան նիստում վարչապետն ասաց, որ որոշ քաղաքական ուժեր փորձում են միջամտել եւ այլն… Ես կարող եմ միայն մեր մասին խօսել: Մենք քաղաքական գնահատական տուեցինք այդ որոշմանը մեր յայտարարութեամբ եւ թողեցինք, որ ինքնաբուխ շարժումը գնայ իր ընթացքով: Շահարկումը, ուրիշի արածը իւրացնելը մեզանից կիլոմետրերով հեռու է: Ուրիշների մասին չեմ ուզում խօսել:
ՍՈՆԱ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ.- Այս ընթացքում իշխանութիւնները, կարելի է ասել, բաւական պասիւ դիրք էին բռնել, կառավարութիւնը նոյնպէս մի կողմ էր քաշուել: Ձեր կարծիքով, ինչո՞վ էր պայմանաւորուած իշխանութիւնների նման դիրքորոշումը:
ԱՂՈՒԱՆ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Անընդունելի է այն դիրքորոշումը, երբ կառավարութիւնն ուզում է ձեռքերը լուանալ եւ ասել, թէ այս որոշումը զուտ քաղաքապետարանի տիրոյթում է: Չի կարող այդպիսի բան լինել, եթէ նոյնիսկ այսօրուայ օրէնսդրութիւնն այդպիսի սողանցքներ է թողել: Մի որոշում, որը տարածւում է Հայաստանի բնակչութեան առնուազն կէսի վրայ, չի կարող կառավարութեան պատասխանատուութիւնից դուրս լինել: Չի կարող պետական լիազօր մարմինը՝ կապի եւ տրանսպորտի նախարարութիւնը, մի կողմ քաշուած լինել: Չի կարող կառավարութիւնն այստեղ խօսք չունենայ ասելու: Եթէ այստեղ կան օրէնսդրական բացեր, պէտք է արագ լրացնել դրանք:
ՍՈՆԱ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ.- Պարոն Վարդանեան, ձեր կարծիքով, քաղաքապետի որոշման վերանայումը բացառապէս պայմանաւորուած էր հասարակական ճնշմա՞մբ, թէ, ամէն դէպքում, եւս մէկ անգամ, բայց ոչ հրապարակային, հնչեց «Տարօն, սիրուն չի» յայտնի խօսքը:
ԱՂՈՒԱՆ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Ես արդէն ասացի՝ չեմ ուզում մտնել հնարաւոր ներկուլիսային յարաբերութիւնների մէջ: Չեմ ուզում մտնել, որովհետեւ փաստերը մեր աչքի առաջ են: Փաստ է, որ առաջին 1-2 օրերին տարբեր պաշտօնեաների բերանով փորձում էին ասել, որ որոշումը վերջնական է, վերանայման ենթակայ չէ, բայց երբ շարժումն իսկապէս տարածուեց, եւ մարդկանց մէջ առաջացաւ կողք կողքի կանգնելու, միասին գործ անելու, սիրով ու ջերմութեամբ արդիւնքի հասնելու կամքը, քաղաքապետն այլեւս հարկադրուած էր հետքայլ անել: Ասեմ նաեւ, որ գնահատում եմ սխալից նահանջելու քաղաքապետի որոշումը: Կարծում եմ՝ սա դաս է երկար տարիների համար:
ՍՈՆԱ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ.- Այս ընթացքում իշխանական թեւի ձեր կոլեգաների (պաշտօնակիցների-Խմբ.) կողմից ամենատարբեր որակումները տրուեցին շարժմանը եւ ակտիւիստներին: Ինչպէ՞ս էք վերաբերւում դրան:
ԱՂՈՒԱՆ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Բնականաբար, բացասական եմ վերաբերւում: Եթէ մարդը, լինելով իշխանական համակարգում, գտնում է, որ իշխանութիւնը միշտ ճիշդ է, դա շանտղութիւն է: Մարդը, քաղաքական մարդը նոյնպէս, անկախ նրանից, թէ որ ուժն է ներկայացնում, չի կարող արդարութիւնից ու բարոյական արժէքներից խուսափել: Իրերն իրենց անուններով կոչելը միշտ ճիշտ է: Ես շատ աւելի ուրախ կը լինէի, որ իշխանութիւնը ներկայացնող դէմքերն օբյեկտիւ (առարկայական-Խմբ.) գտնուէին եւ ճիշդ գնահատական տային այս պրոցեսին (գործընթացին-Խմբ.): Հիմա, երբ որոշումը կասեցուած է, նրանք մտածելու բան ունեն, չէ՞:
ՍՈՆԱ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ.- Պարոն Վարդանեան, ակտիւիստները քաղաքապետարանից պահանջում են տրանսպորտի ապամենաշնորհացում: Կարծում էք քաղաքապետարանը կը գնա՞յ այդ քայլին, հաշուի առնելով այն, որ տարբեր օլիգարխներ, ինչպէս նաեւ մի շարք պատգամաւորներ ու պաշտօնեաներ են գծատէրերը:
ԱՂՈՒԱՆ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Նախ՝ գծատէր հասկացութիւնը պէտք է վերանայ: Հայաստանում պէտք է գործի համապետական միասնական տրանսպորտային քաղաքականութիւն: Առաջնահերթ է թափանցիկ ֆինանսական համակարգի ձեւաւորումը: Մասնաւորը կարող է ներդրումներ անել, բաժնեմաս ունենալ ընդհանուր համակարգում: Նոր սակագնի մասին կարող է խօսք լինել ոլորտի արդիականացումից, բնակչութեան եկամուտների տրամաբանական աճից, սոցիալական խոցելի խմբերի շահերը հաշուի առնելուց յետոյ միայն: Գծատէր կոչուածները մէկուկէս տասնամեակ գերաշահոյթ են ունեցել: Հիմա թող գօտիները մի փոքր, շատ փոքր ձգեն: Կը դիմանան: