Վարեց՝ ԿԱՐԻՆԷ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ
Յովհաննէս Թումանեանի տուն-թանգարանի «Երկնքից երեք խնձոր ընկաւ» հեքիաթասացութեան եւ բարբառի փառատօնի ծրագիրը յաղթող էր ճանաչուել ԻԿՕՄի (Թանգարանների միջազգային կոմիտէ) գագաթաժողովի շրջանակներում յայտարարուած՝ 2013թ. «Լաւագոյն փորձ» (Best Practice AWARD) մրցոյթում: Թանգարանի տնօրէն Նարինէ Թուխիկեանը yerkir.am-ի հետ զրոյցում նշեց, որ հրաւիրուել էր Ռիօ դէ Ժանէյրօ՝ մասնակցելու ԻԿՕՄի թանգարանների միջազգային խորհրդի 23րդ վեհաժողովին եւ ստանալու թանգարանին բաժին հասած մրցանակը: Թումանեանի թանգարանի այցելուների թիւը տարէցտարի աւելանում է՝ չնայած թանգարանի առջեւ ծառացած եւ շտապ լուծում պահանջող մի շարք խնդիրներին:

ԿԱՐԻՆԷ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ.- Տիկ. Թուխիկեան, թանգարանների միջազգային խորհրդի վեհաժողովին յատկապէս ո՞ր երկրներն էին հետաքրքրուած «Երկնքից երեք խնձոր ընկաւ» փառատօնով, եւ արդեօք որեւէ երկիր կը տեղայնացնի՞ փառատօնի նախագիծը:
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈՒԽԻԿԵԱՆ.- Նախ՝ ուրախութեամբ պէտք է նշեմ, որ ԻԿՕՄը աշխարհի հինգ լաւագոյն թանգարանները պէտք է ընտրեր, որտեղ հետաքրքիր նախագծեր են իրականացուել, եւ այդ հնգեակի մէջ նաեւ մեր թանգարանը ներառուեց: Մեր թանգարանի գործունէութամբ ապշած էին սկանդինաւեան երկրները, Հոլանդիան, որի ներկայացուցիչը, ով նաեւ բարձր պաշտօն ունի ԻԿՕՄում, մօտեցաւ ինձ եւ ասաց. «Ինչ երջանիկ էք, որ այսպիսի փառատօն կարող էք իրականացնել, եւ որ կան մարդիկ, ովքեր յիշում են իրենց նախնիների բարբառն ու զրոյցը: Ցաւօք, մենք չենք կարող սա մեզ մօտ իրականացնել, քանի որ մեր ոչ նիւթական ժառանգութեան կապերն անցեալի հետ կորսուած են»: Իսկ ահա յոյներն ու մեքսիկացիներն ասացին, որ պատրաստ են անելու հնարաւորը՝ մեր նախագծից գաղափարներ վերցնելու եւ տեղայնացնելու:
ԿԱՐԻՆԷ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ.- Տարին յոբելեանական է «Երկնքից երեք խնձոր ընկաւ» փառատօնի համար. ի՞նչ անակնկալներ են սպասւում այս առումով:
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈՒԽԻԿԵԱՆ.- Սեպտեմբերի 20ին կը մեկնարկի «Երկնքից երեք խնձոր ընկաւ» յոբելեանական 5րդ փառատօնը: Այս տարի ունենք յայտեր մարզերից, Սփիւռքից եւ Արցախից: Մեր մրցանակակիրների թիւը մի քիչ աւելի շատ է, մի քիչ փոփոխութիւն է մտցուել նաեւ փառատօնի կարգի մէջ հայ մասնակիցները, որպէս կանոն, պատմելու են հեքիաթի համաշխարհային գանձարանից ինչ որ բան, իսկ ազգային համայնքները Թումանեանի կամ Թումանեանի թարգմանած հեքիաթները, բայց, բնականաբար, իրենց բարբառով: Այս տարի մեզ միացաւ գերմանական, լեհական համայնքը: Կարծում եմ յոյներն էլ մեզ կը միանան: Մնացած փակագծերը չեմ ուզում բացել:
ԿԱՐԻՆԷ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ.- Օգոստոսի 30ին թանգարանում իրականացուեց «Մութ ու Լուս աշխարհ» 3D նախագիծը, ի՞նչ է այն իրենից ներկայացնում:
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈՒԽԻԿԵԱՆ.- Այո, վերջապէս Ռալֆ Եիրիկեանի նուիրատուութեամբ բացուեց մեր 3D անիմացիոն սրահը: Սրահում երեխաները յայտնւում են «Ձախորդ Փանոսը» հեքիաթում եւ «կիսում» Փանոսի ձախորդութիւնները: Ի դէպ, մենք 100 դրամ արժողութեամբ բարեգործական տոմսակներ ենք ստեղծել, որոնց վաճառքից գոյացած ողջ գումարը կը փոխանցուի «Նուիրիր կեանք» հիմնադրամին: Երեխաների համար սա շատ կարեւոր է՝ դաստիարակչական եւ հոգեբանական առումներով. իրենք հասկանում են, որ օգնում են ուրիշ մէկին, նրան, ով չի կարող այցելել թանգարան: Կարծում եմ, որ մենք կը շարունակենք այս ծրագիրը եւ ուրիշ հեքիաթներ էլ կ՛ընդգրկենք ծրագրի մէջ, թէեւ դրանք ֆինանսի հետ են կապուած: Սակայն, միւս կողմից, մի շատ կարեւոր հարց լուծուեց՝ ձեռք բերուեց տեխնիկա:

ԿԱՐԻՆԷ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ.- Աշխատանքային նոր տարուայ սկզբին ի՞նչ նոր գիրք է թանգարանը ներկայացնելու ընթերցողներին:
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈՒԽԻԿԵԱՆ.- Սեպտեմբերի վերջին կը տպագրենք Թումանեանի՝ Գրիմ եղբայրների երկու հեքիաթների թարգմանութիւնը՝ «Հենզելն ու Գրետելը» եւ «Կարմրիկը»: Ի դէպ, այս տարի 100րդ տարին է լրանում, ինչ Թումանեանը նախաձեռնեց դրանց թարգմանութիւնը: Շատ ճոխ հրատարակութիւն է լինելու, քանի որ օգտուել ենք 19րդ դարավերջի եւ 20րդ դարասկզբի նկարազարդողների աշխատանքներից: Գրքի մէջ զետեղուած են նաեւ բնագրային՝ գերմաներէն տարբերակը, ինչպէս նաեւ ռուսերէն տարբերակը, որից թարգմանել է Թումանեանը. բացի այդ՝ կայ նաեւ Յակոբ Պարոնեանի՝ «Կարմրիկ»ի թարգմանութիւնը: Գրքում կան նաեւ հեքիաթային սիմվոլների շատ հետաքրքիր մեկնութիւններ, օրինակ, թէ հեքիաթում ի՞նչ է նշանակում անտառը, խորթ մայրը, քարը, հացը, այսինքն՝ գրքի գեղարուեստական մասի հետ մէկտեղ ապահովել ենք նաեւ գիտական մասը: Այս տարի Սալաթեան ընտանիքի շնորհիւ, ովքեր անգամ չուզեցին, որ իրենց անունն ինչ որ տեղ նշուի, տպագրեցինք «Թումանեանի զաւակները. Արտաւազդ Թումանեան. Նամականի» գիրքը եւ հիմա պատրաստւում ենք տպագրել նաեւ Արտաւազդ Թումանեանի գիտական յօդուածները:
ԿԱՐԻՆԷ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ.- Գիտեմ, որ թանգարանը մի շարք խնդիրներ ունի: Ո՞րն է ամենաանհրաժեշտ հարցը, որն առաջիկայում ցանկալի է, որ լուծում ստանայ:
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈՒԽԻԿԵԱՆ.- Մեր ցանկութիւններում եւ մեր թղթերում մի շարք հարցեր կան, բայց չեմ կարծում, որ դրանք կը լուծուեն: Մենք մի մեծ խնդիր ունենք՝ մեր տանիքի հիմնանորոգումը, որն այդպէս էլ չի լուծւում: Ամէն Աստծոյ օր մի հսկայ վտանգ է կախւում թանգարանի գլխին՝ փտած տանիքի տեսքով: Աստուած չանի՝ ձիւնառատ ձմեռ լինի: Դա այն գումարն է, որ թանգարանն իր միջոցներով չի կարող հայթայթել: Մեր առաջին յարկը վերանորոգման կարիք ունի:
ԿԱՐԻՆԷ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ.- «Երեւանեան ամառ» ծրագրով այս տարի Երեւանի մարդաշատ վայրերում քաղաքապետարանի կողմից տոմսակներ են բաժանուել քաղաքացիներին՝ թանգարաններ անվճար այցելութեան համար: Նման ակցիաներն արդեօք նպաստո՞ւմ են թանգարան այցելուների թուի աւելացմանը:
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈՒԽԻԿԵԱՆ.- Կարծում եմ՝ աւելի խորքային փոփոխութիւնների կարիք ունենք, քանի որ, երբ դու մշակոյթն անվճար ես մատուցում, գցում ես մշակոյթի վարկը: Սա աշխատանքի, կառավարման մեթոդի հարց է: Անվճար տոմս բաժանելը հարցի լուծում չէ, քանի որ դու ոչ մի ստեղծագործական նոր գաղափար չես մատուցում այցելուներին: Որպէսզի այցելու ունենաս, պէտք է մտածել՝ ի՞նչ անել, ինչո՞վ գրաւել նրանց: Ես անվճար այցերին դէմ եմ, քանի որ տոմսակի գումարը շատ չնչին է:
ԿԱՐԻՆԷ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ.- Թումանեանի թանգարանը յարմարեցուած չէ հաշմանդամութիւն ունեցող անձանց համար, այս առումով ինչ որ քայլեր արւո՞ւմ են:
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈՒԽԻԿԵԱՆ.- 2007ին, երբ անցայ աշխատանքի, առաջին գործս հարցում անելն էր, թէ որքա՞ն կ՛արժենայ թանգարանը հաշմանդամութիւն ունեցող անձանց յարմարեցնելու հաճոյքը: Մինչեւ մուտքը պէտք է շարժասանդուղք լինի, իսկ առաջին յարկից մինչեւ երկրորդ յարկ վերելակ է անհրաժեշտ: Ես անգամ կապուել եմ «Միցուբիշի» ընկերութեան հետ եւ ճշտել, թէ որքա՞ն գումար է մեզ անհրաժեշտ, ի՞նչ սարքաւորումներ, բայց այդ գումարը ես չեմ կարողացել գտնել: Քանի որ շէնքը յուշարձանային է, շատերն ասում են, թէ ինչպէ՞ս կարելի է շարժասանդուղք տեղադրել, բայց չեմ կարծում, որ դա շատ մեծ յանցագործութիւն կը լինի: Մենք տեսնում ենք, թէ ինչե՞ր են կատարւում մեր պատմական յուշարձանների հետ, եւ ի նպաստ հաշմանդամութիւն ունեցող անձանց շարժասանդուղք տեղադրելը՝ շատ անմեղ մի բան է ստացւում: Մենք այլընտրանքային տարբերակ էլ ունենք՝ դա անել շէնքի հետեւի կողմից:
ԿԱՐԻՆԷ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ.- Ինչպէ՞ս կ՛որակէք այն երեւոյթը, որ կատարւում է Փակ շուկայի տարածքում:
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈՒԽԻԿԵԱՆ.- Վանդալիզմ (բարբարոսութիւն-Խմբ.): Աբսուրդն այն է, որ բոլորն այդ մասին ասում են, ընդ որում՝ նաեւ իշխանական թեւից, սակայն չեն կարողանում այդ հարցը լուծել: Այստեղ մի շատ տարօրինակ, հիւանդագին բան է կատարւում՝ ինչպէ՞ս չի կարող իշխանութիւնը լուծել ինչ որ մէկի հարցը, որն օրէնք է խախտում, այն էլ՝ մի քանի օրէնք: Իսկ այն, ինչ կատարուեց օրեր առաջ, այն կանայք, որոնք եկել էին պաշտպանելու Քրիստոսից յետոյ երկրորդ մարդուն, ես այդ մասսայի մասին չգիտեմ՝ ինչ ասել: Մշակոյթից բացարձակ զուրկ մարդիկ փորձում էին մեր մշակոյթի հա՞րցը լուծել: Շատ մաքրման կարիք ունենք, բոլոր խաղերին պէտք է վերջ տրուի: