ՀԱՐՑԱԶՐՈՅՑ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՖԻԼՄԻ ԸՆԿԵՐԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ՀԻՄՆԱԴԻՐ ԱՐՄԷՆ ՔԱՐԱՕՂԼԱՆԵԱՆԻ ՀԵՏ
Վարեց՝ ՆԱՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ
Հայկական շարժապատկերի հիմնադրման 100ամեակն այս տարի Լոս Անջելեսում կը նշուի մեծ շուքով` Հայկական Ֆիլմի Ընկերակցութեան անդրանիկ ֆիլմի փառատօնի շրջանակներում: Սեպտեմբերի 6-10-ը, Հայկական ֆիլմի փառատօնը (Armenian Film Festival) կը ներկայացնի հայ ֆիլմ արտադրողների ստեղծած լաւագոյն շարժապատկերները, հանդիպումներ կ՛անցկացնի ֆիլմի արտադրութեան հեղինակաւոր գործիչների հետ: «Փառատօնը կը տօնի հայկական շարժապատկերը երէկ եւ այսօր: Կազմել ենք շատ լաւ ծրագիր, եւ ոգեւորուած ենք ցուցադրուող ֆիլմերով: Մենք շատ մանրակրկիտ ենք դիտարկել իւրաքանչիւր օրուայ ձեռնարկները, նաեւ դրսից հայեացք նետելով, որպէսզի ունենանք այնպիսի փառատօն, որը պատշաճ կերպով կը ներկայացնի ֆիլմ արտադրողներին», «Ասպարէզ»ի հետ զրոյցում նշում է փառատօնի հիմնադիր Արմէն Քարաօղլանեանը:
ՆԱՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- Ինչպէ՞ս յղացաք հայկական ֆիլմի ընկերակցութիւն ստեղծելու գաղափարը:
ԱՐՄԷՆ ՔԱՐԱՕՂԼԱՆԵԱՆ.- Ես ու կինս 2015 թուականին հիմնեցինք Հայկական Ֆիլմի Ընկերակցութիւնը (Armenian Film Society), որովհետեւ զգում էինք, որ չկայ արդիւնաւէտ հարթակ, որը կը ներկայացնի հայկական ֆիլմերն ու ֆիլմ արտադրողներին: Ես սովորել եմ «Եու.Էս.Սի.» համալսարանի ֆիլմարուեստի դպրոցում ու նկարահանել եմ ֆիլմեր, եւ յիշում եմ, որ համայնքում շատ հնարաւորութիւններ չկային կապուելու ֆիլմ արտադրողների հետ, տարածք չկար ցուցադրելու եւ դիտելու հայկական ֆիլմեր: Սա առիթ դարձաւ ստեղծելու «Հայկական Ֆիլմի Ընկերակցութիւն»ը:
Մեր գործունէութիւնը սկսեցինք «Ապրիլ» գրախանութում` ամէն ամիս ֆիլմերի ցուցադրութիւններ կազմակերպելով, որին հետեւում էին քննարկումներ ֆիլմ արտադրողների հետ: Դա տեւեց հինգ տարի, եւ մեծ արձագանգ ստացաւ համայնքից. մենք ցուցադրում էինք ֆիլմեր, որոնք հանդիսատեսը կա՛մ չէր տեսել, կա՛մ տեսել էր շատ վաղուց: Երբ «Կորոնա» ժահրի համաճարակը սկսուեց, ստիպուած էինք չեղարկել մեր ձեռնարկները, եւ ցուցադրութեան խնդիրներ առաջացան: Մենք որոշեցինք միջոցառումները տեղափոխել վիրտուալ (իրականանման) հարթակ, եւ առաջիններից էինք, որ «Ինսթագրամ»ում սկսեցինք կենդանի եթերներ թողարկել` հարցազրոյցներ էի անցկացնում ֆիլմի արտադրութեան տարբեր ոլորտների ներկայացուցիչների հետ, եւ շատ արագ էր ստացւում պայմանաւորուածութիւններ ձեռք բերել, քանի որ բոլորը տանն էին, եւ կարողանում էին արագօրէն միանալ: Սա վճռորոշ նշանակութիւն ունեցաւ Հայկական Ֆիլմի Ընկերակցութեան համար, որովհետեւ հասկացանք, որ կայ մեծաքանակ հանդիսատես, որը երբեք հնարաւորութիւն չի ունեցել մասնակցելու մեր ձեռնարկներին, որովհետեւ մենք կենտրոնացած ենք եղել միայն Լոս Անջելեսում: Մեզ միանում էին ԱՄՆ այլ նահանգներից, քաղաքներից ու նաեւ այլ երկրներից ` դառնալով մեր ձեռնարկների մշտական մասնակիցներ: Այս ընթացքում էլ հիմնեցինք ոչ-կառավարական կազմակերպութիւն, եւ սկսեցինք մտածել ընդլայնուելու մասին: Շուտով բացուեց ընկերակցութեան նոր էջը` սկսեցինք թողարկել նորութիւններ եւ տեղեկատուութիւն ֆիլմի արտադրութիւնում հայ եւ ոչ հայ գործիչների մասին, ովքեր որեւէ կերպ առնչւում են հայկականին: Համաճարակի աւարտից յետոյ, գծագրեցինք կազմակերպութեան ապագայի նոր տեսլականը: Չէինք կարող վերադառնալ «Ապրիլ» գրախանութ, որովհետեւ նրանք փոխեցին իրենց վայրը, ինչը մեզ մղեց գտնելու նոր մօտեցումներ:
ՆԱՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- Որո՞նք են Հայկական Ֆիլմի Ընկերակցութեան առաքելութիւնը եւ հիմնական նպատակները:
ԱՐՄԷՆ ՔԱՐԱՕՂԼԱՆԵԱՆ.- Մեր առաքելութիւնն ու նպատակներից ենք համարում` հզօրացնել հայկական պատմութիւնները ֆիլմի միջոցով, կապ հաստատել ֆիլմի արտադրութիւնում գործող հայերի միջեւ եւ ստեղծել ոլորտին հետ առնչութիւն ունեցող ծրագրեր, որոնք հետաքրքիր կը լինեն աւելի լայն` նաեւ ոչ-հայ լսարանի համար: Մեր բոլոր միջոցառումներն անգլերէնով են, եթէ ֆիլմը անգլերէնով չէ, միշտ կան ենթավերնագրեր: Մեր հիմնական նպատակն է` կրթել, տեղեկացնել եւ մէկ հարթակում միաւորել ֆիլմ սիրողներին եւ ֆիլմ արտադրողներին:
ՆԱՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- Որո՞նք են ձեր գործունէութեան հիմնական ուղղութիւնները: Համագործակցո՞ւմ էք ոլորտի այլ կազմակերպութիւնների հետ:
ԱՐՄԷՆ ՔԱՐԱՕՂԼԱՆԵԱՆ.- Մեր գործունէութեան հիմնական ուղղութիւնը միջոցառումներն են, քանի որ կարծում եմ դա լաւագոյն միջոցն է դիտելու ֆիլմեր, եւ առիթ է ֆիլմ արտադրողների, ոլորտում ներգրաւուել ցանկացողների եւ ֆիլմ սիրողների շփման համար: Մենք կենտրոնացել ենք նաեւ բովանդակութիւն ստեղծելու ուղղութեամբ` մեր կայքում ներկայացնում ենք տեղեկատուութիւն նաեւ հարցազրոյցների միջոցով` որպէս նպատակակէտ ունենալով հայկական ֆիլմը:
Տարիների ընթացքում բազմաթիւ գործընկերներ ենք ունեցել: Ինչպէս նշեցի, «Ապրիլ» գրախանութը, որ ունի նուիրուած հանդիսատես, ովքեր հետաքրքրուած են երաժշտութեամբ, գրականութեամբ, արուեստի տարբեր ժանրերով: Անցեալ տարի` սկսեցինք համագործակցել այլ կազմակերպութիւնների հետ, որոնցից շատերը ոչ-հայկական են, ինչպէս օրինակ` American Cinematheque-ն ու Vidiօts-ը:
Մենք միշտ բաց ենք գործընկերութեան համար, եւ փորձեր ենք արել խթանելու համագործակցութիւնը համայնքի ներսում` յատկապէս այն կազմակերպութիւնների հետ, ովքեր ունեն միանման նպատակներ եւ առաքելութիւն:
ՆԱՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- Օտարներն ինչպէ՞ս են սովորաբար արձագանգում հայկական շարժապատկերին:
ԱՐՄԷՆ ՔԱՐԱՕՂԼԱՆԵԱՆ.- Ոչ-հայ հանդիսատեսի արձագանգն իսկապէս հիանալի է: Այս տարի Ապրիլին, ոլորտում հեղինակութիւն վայելող American Cinematheque-ը դիմեց մեզ` ասելով, որ ցանկանում են ցուցադրել հայկական ֆիլմ, եւ առաջարկեցինք «Երեք Շաբաթ Երեւանում» շարժապատկերը: Ուրախալի էր, որ հանդիսատեսի շարքում շատ էին ոչ-հայերը, եւ դա մեր առաջին փորձն էր, երբ ներկայ էր հանդիսատես, ովքեր մեր հետեւորդները չէին: Ցուցադրութիւնից յետոյ զրուցեցինք շատերի հետ, եւ առաջին արձագանգը, որ ստացանք հետեւեալն էր, որ ապրելով Լոս Անջելեսում, եւ ճանաչելով շատ հայերի, նրանք երբեք չէինք տեսել հայկական ֆիլմեր, հայկական պատմութիւններ մեծ պաստառին: Երկու շաբաթ առաջ էլ Vidiօts-ում ունեցանք Փարաջանովի «Նռան Գոյնը» ֆիլմի ցուցադրութիւնը: Իրենք էին դիմել մեզ` առաջարկելով կազմակերպել ֆիլմի դիտումը: Vidiօts-ի 270 տեղանոց թատրոնում լսարանի մեծ մասը ոչ-հայեր էին: Հանդիսատեսից շատերը կա՛մ լսել էին Փարաջանովի, կամ նրա ֆիլմի մասին, եւ ցանկացել էին օգտագործել առիթը` ծանօթանալու հայ ֆիլմին: Արձագանգը հիանալի էր, որովհետեւ դիտել էին գլուխ գործոց, եւ հեռացան` մի քիչ աւելի տեղեկութեամբ հայկական մշակոյթի, համայնքի մասին: Դա մեր ամենամեծ ձեռքբերումներից էր: Ես մեծացել եմ դիտելով եւրոպական տարբեր երկրների ֆիլմեր, եւ դա ինձ օգնել է աւելի լաւ հասկանալու այդ ազգերի մշակոյթը:
ՆԱՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- Սեպտեմբերի 6-10ը Հայկական Ֆիլմի Ընկերակցութիւնը կը ներկայացնի իր առաջին Հայկական ֆիլմի փառատօնը, որը կը նշի հայ ֆիլմի 100ամեակը: Մանրամասներ կը ներկայացնէ՞ք փառատօնի մասին:
ԱՐՄԷՆ ՔԱՐԱՕՂԼԱՆԵԱՆ.- Կինս` Մերին ու ես երկար տարիներ է, որ քննարկում էինք հայկական ֆիլմի փառատօնի միտքը, սակայն չէինք զգում, որ ճիշդ ժամանակն է: Ցանկանում էինք, որ համայնքում պահանջ ձեւաւորուէր, կարծիքներ ունենայինք հայ եւ օտար համայնքներից: Հայկական շարժապատկերը 2023 թուականին տօնում է հիմնադրման 100ամեակը, եւ սա լաւ առիթ էր, եւ կարծես ժամանակն էլ հասունացաւ: Այս փառատօնը, յոյս ունենք, որ կը ներկայացնի նաեւ հայ ֆիլմի յաջորդ 100ամեակի առաջադրանքները:
Փառատօնն իրապէս հայկական շարժապատկերի տօնակատարութիւնն է, որ կը նշուի հինգ օր` Գլենդելի հեղինակաւոր ցուցասրահներում: «Ալեքս» թատրոնում տեղի կ՛ունենան բացման եւ փակման երեկոները, Գլենդելի «Լեմլի» շարժապատկերի սրահում կ՛անցկացուեն ֆիլմերի ցուցադրութիւններն, իսկ «Հիրօ Հաուզ»ի տարածքում` բազմապիսի հանդիպում քննարկումներ: Կազմել ենք շատ լաւ ծրագիր, եւ ոգեւորուած ենք ցուցադրուող ֆիլմերով: Ես միշտ առաջնորդուել եմ այն մտքով, թէ ես ինչ կը ցանկանայի դիտել, եւ ծրագիրը կազմուել է հէնց այդ մօտեցմամբ: Մենք շատ մանրակրկիտ ենք դիտարկել իւրաքանչիւր միջոցառում, նաեւ դրսից հայեացք նետելով, որպէսզի ունենանք այնպիսի փառատօն, որը պատշաճ կերպով կը ներկայացնի հայ եւ օտար ֆիլմ արտադրողների աշխատանքները հայ մշակոյթի մասին: Փառատօնի ծրագրին կարելի է ծանօթանալ մեր կայքում:
ՆԱՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- Փառատօնի ծրագրում ներառուած են նաեւ ֆիլմեր Հայաստանից: Ի՞նչ կապեր ունէք Հայաստանի ֆիլմ արտադրողների հետ:
ԱՐՄԷՆ ՔԱՐԱՕՂԼԱՆԵԱՆ.- Մենք ունենք Հայաստանում ստեղծուած շատ հիանալի ֆիլմեր: Հայաստանի հետ կապը մեր գործունէութեան ուղղութիւններից է, եւ աշխատում ենք յարաբերութիւնները զարգացնելու ուղղութեամբ: Նպատակ ունենք ստեղծել միջավայր` ներկայացնելու, թէ ինչ է կատարւում այստեղ եւ այնտեղ, առիթ տալ ֆիլմ արտադրողներին կապեր հաստատելու, հեշտացնել տեղեկատուութեան փոխանակումը Հայաստանում ֆիլմ արտադրութեան հնարաւորութիւնների մասին: Այս նպատակով երկու ամիս առաջ Հայաստանում էինք, եւ յաջողուեց հիմք դնել յարաբերութիւնների, որոնք զարգացնելու ուղղութեամբ աշխատանքներ ենք տանում: Մեր տուեալների շտեմարանն էլ լաւ հնարաւորութիւն է տարբեր երկրներից ոլորտի ներկայացուցիչների հանդիպման ու համագործակցութեան ձեւաւորման: Մենք ցանկանում ենք, որ մարդիկ, ովքեր կապ են ստեղծում մեր հետ` օգտուեն այդ շտեմարանից: Ֆիլմի փառատօնն էլ հարթակ կը լինի նաեւ տարատեսակ հանդիպումների` ֆիլմ արտադրութեան յայտնի դէմքերի, շարժապատկերի գործիչների ու սկսնակների համար:
ՆԱՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- Ի՞նչ էք կարծում ժամանակակից հայ շարժապատկերի մասին:
ԱՐՄԷՆ ՔԱՐԱՕՂԼԱՆԵԱՆ.- Ես շատ ոգեւորուած եմ այս օրերի հայ շարժապատկերով, եւ սա էլ պատճառներից մէկն է, թէ ինչո՛ւ ենք կազմակերպում փառատօնը: Կարծում եմ, այժմ հայ ֆիլմի ամենահետաքրքիր շրջաններից է. մենք ունենք այնքան տաղանդաւոր ֆիլմ արտադրողներ, ովքեր ստեղծում են լաւագոյն ֆիլմեր, եւ շատ աշխատանք կայ ցուցադրելու: Ես շուրջ 10 տարի առաջ թղթակցում էի Լոս Անջելեսում գործող «Երեւան» ամսագրին, եւ իմ յօդուածներում նշում էի, որ պատրաստւում ենք տեսնել հայ ֆիլմ արտադրողների նոր մեծ ալիք: Պատճառներից մէկն այն էր, որ թուային ֆիլմի արտադրութիւնը դառնում էր աւելի հասանելի, եւ արդիւնքում շատ հայեր էին ներգրաւուում ֆիլմի արդիւնաբերութիւնում, ինչն այդպէս չէր երեսուն տարի առաջ: Հայական ֆիլմի փառատօնի ցուցադրման համար ընտրուած ֆիլմերը շատ դիտարժան են, ոգեւորիչ: Հանդիսատեսը ականատես է լինելու իրապէս հզօր ֆիլմերի, եւ համոզուելու է, թէ որքան տաղանդաւոր են մեր ֆիլմ արտադրողները:
ՆԱՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- Այս տարի նշւում է հայ շարժապատկերի 100մեակը: Ի՞նչ տեղ է զբաղեցնում հայ ֆիլմը համաշխարհային շարժապատկերի ոլորտում:
ԱՐՄԷՆ ՔԱՐԱՕՂԼԱՆԵԱՆ.- Ես մեծացել եմ դիտելով հայկական ֆիլմեր` «Գիքորը», «Կտոր Մը Երկինք«» եւ այլ դասական ֆիլմեր, եւ յիշում եմ, որ ինքս ինձ միշտ մտածում էի, թէ ինչո՛ւ աւելի շատ չենք խօսում հայկական շարժապատկերների մասին: Փարաջանովի ֆիլմերի մասին շատ է խօսւում, բայց յիշում եմ, երբ համալսարանում էի, դասախօսս Փարաջանովին ներկայացրեց որպէս ուկրաինացի: Իմ համար շատ կարեւոր էր նրանց բացատրել, որ թէեւ Փարաջանովը ֆիլմեր ստեղծել է Ուկրաինայում, նա հայ ֆիլմի բեմադրիչ է: Հայկական ֆիլմերը ցուցադրուել են հեղինակաւոր ֆիլմի փառատօներում` ինչպէս Վենետիկի, Կաննի: Ֆելինին գովերգել է հայ ֆիլմը, յատկապէս Փարաջանովին:
Հայկական Ֆիլմի Ընկերակցութեան նպատակներից է, որ լուսարձակի ներքոյ ցուցադրենք եւ աշխարհին ծանօթացնենք հայ ֆիլմը, որի մասին գուցէ լսել են սակայն մանրամասներ չգիտեն: Մենք ցանկանում ենք բովանդակային ներկայացնել հայ ֆիլմիի ողջ հզօրութիւնը օտարներին, եւ մեր համայնքին: Այս առումով, Հայկական ֆիլմիի փառատօնի ժամանակ սպասւում է իրական տօն, եւ ցանկալի է, որ հայ համայնքի մեր ներկայացուցիչներն իրենց հետ բերեն նաեւ իրենց ոչ հայ ընկերներին:
Յ. Գ.- Ուրախ ենք յայտնելու, որ «Ասպարէզ»ը սիրով հովանաւորում է «Հայկական ֆիլմի փառատօն»ը:
