ՓՈԽԱՆ ԽՄԲԱԳՐԱԿԱՆ- Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան Հայաստանի Կազմակերպութեան Գործունէութեան Ուղենիշները

ՆԱԽԱԲԱՆ

Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան Հայաստանի Գերագոյն Մարմինը, մեկնելով Հայաստանի եւ հայութեան առջեւ ծառացած արտաքին եւ ներքին ներկայ մարտահրաւէրներն ու սպառնալիքները յաղթահարելու անհրաժեշտութիւնից եւ նպատակ ունենալով՝
 – վերահաստատել եւ ամրապնդել երկրի ազգային-պետական ուղեգիծը,
 – նոր որակ հաղորդել ժողովրդավարական, իրաւական ու սոցիալական պետութեան կառուցման գործին՝ ապահովելով երկրի թռիչքաձեւ զարգացումը,
 – համախմբել հասարակութեանը պետական եւ համազգային խնդիրների եւ դրանց իրականացման գաղափարների եւ ծրագրերի շուրջ,
 – ծաւալել հասարակութեան պահանջներից եւ ՀՅԴ գաղափարաքաղաքական ծրագրերից ու նպատակներից բխող հրապարակային գործունէութիւն եւ նախապատրաստուել առաջիկայ համապետական ընտրութիւններին,
 Ներկայացնում է ներկայ փուլում կուսակցութեան քաղաքական օրակարգի գլխաւոր ուղենիշներն ու առաջնահերթութիւնները երեք հիմնական մակարդակներում՝ ազգային հիմնախնդիրներ, սոցիալ-տնտեսական հիմնախնդիրներ եւ հասարակական-քաղաքական հիմնախնդիրներ:

ԱԶԳԱՅԻՆ ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐ

 Ազգային հիմնախնդիրները, ունենալով համահայկական տարողութիւն եւ նշանակութիւն, ձեւաւորում են Հայաստանի եւ հայութեան միասնական օրակարգը: Այդ հիմնախնդիրների լուծման բնոյթով է պայմանաւորուած մեր ինքնութեան պահպանումը, անկախ պետականութեան ամրապնդումը եւ սերունդների ապագան:
 Հայութեան համար պատասխանատու եւ շրջադարձային ներկայ պատմական փուլում առանձնայատուկ կարեւորութիւն ունեն հետեւեալ համազգային նշանակութեան խնդիրները եւ դրանց լուծման ռազմավարական սկզբունքները.

Ա.- ԱՐՑԱԽԵԱՆ ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐ

 Ադրբեջանի հետ հակամարտութիւնը կարգաւորելու հայեցակարգը պէտք է յենուի հետեւեալ սկզբունքների վրայ.
 1. Հայկական կողմերի (Հայաստան եւ Արցախ) փոխզիջումը չի կարող նահանջ արձանագրել Արցախի ժողովրդի՝ 1991թ.ի անկախութեան եւ 2006թ. ԼՂՀ Սահմանադրութեան ընդունման համաժողովրդական հանրաքուէներով արդէն իսկ արտայայտած կամքից եւ պէտք է լինի համարժէք եւ համաչափ Ադրբեջանի միաժամանակեայ զիջումներին:
 2. Արցախը, լինելով հակամարտութեան հիմնական եւ ինքնուրոյն կողմ, պէտք է ճանաչուի եւ հանդիսանայ որպէս իրաւահաւասար բանակցային կողմ, իսկ Հայաստանը պէտք է ճանաչուի եւ հանդիսանայ ԼՂՀ անկախութեան եւ անվտանգութեան երաշխաւորը:
 Անհրաժեշտ է Հայաստանի եւ Արցախի միջեւ կնքել համաձայնագիր ռազմավարական դաշինք ձեւաւորելու մասին եւ խնդիր յարուցել Ադրբեջանի հետ ուժի կիրառումը բացառող եռակողմ պայմանագիր ստորագրելու վերաբերեալ:
 3. Արտաքին քաղաքականութեան օրակարգում ամրագրել եւ հետապնդել ԼՂՀ միջազգային ճանաչման հարցը եւ Ադրբեջանի հետ բանակցութիւնները շարունակել Արցախի կարգավիճակի եւ անվտանգութեան խնդիրների լուծման առաջնայնութիւնը ապահովելու նպատակադրումով:

Բ.- ՀԱՅ ԹՈՒՐՔԱԿԱՆ ՅԱՐԱԲԵՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐ

 Հայաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ բնականոն յարաբերութիւններ հաստատելու համար նախադրեալներ կարող են ստեղծուել միայն Թուրքիայի կողմից Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանաչելու եւ հատուցման պատրաստակամութիւն դրսեւորելու, ինչպէս նաեւ թուրք ադրբեջանական միասնական հակահայկական քաղաքականութիւնը դադարեցնելու դէպքում: Պատմական այս շրջափուլում առանց նախապայմանների երկկողմ յարաբերութիւնները կարգաւորելու գործընթաց սկսելը չափազանց լուրջ եւ պատասխանատու քայլ է եւ Հայաստանի կողմից միակ զիջումը պէտք է հանդիսանայ:
 Յետագայ կարգաւորումը պէտք է իրականացուի ազգային անվտանգութեան ռազմավարութիւնը չխափանելու, մեր ժողովրդի լինելիութիւնն ու նրա նպատակների իրականացման հեռանկարը չվտանգելու պատասխանատուութեամբ:
 Առ այդ՝
 1. Առանց նախապայմանների ցամաքային շրջափակման վերացումը եւ միջազգային իրաւունքի ընդհանուր հիմունքներով դիւանագիտական յարաբերութիւնների հաստատումը պէտք է ընդունուի որպէս յարաբերութիւնները կարգաւորելու բնական մեկնակէտ: Հակառակ պարագայում՝ ՀՀ արտաքին գերատեսչութիւնից պահանջել պաշտօնապէս արձանագրել երկու կողմերի միջեւ առկայ հիմնախնդիրների լուծումը կանխորոշելու նպատակով Թուրքիայի կողմից Հայաստանի նկատմամբ ագրեսիւ (յարձակողապաշտ-Խմբ.)  քաղաքականութիւն իրականացնելու եւ հարեւան երկու երկրների միջեւ հակամարտութիւնը խորացնելու փաստը:
 2. ՀՀ արտաքին քաղաքականութիւնը պէտք է անհրաժեշտ դիմակայութիւն ապահովի թուրքադրբեջանական տանդեմի հակահայկական ծրագրերին եւ առաջնորդուի հետեւեալ սկզբունքներով՝
 – Թուրքիայի կողմից ներկայացուող նախապայմանները գնահատել որպէս անօրինական եւ մեր ազգային արժանապատուութիւնը վիրաւորող,
 – Բացառել հայ-թուրքական յարաբերութիւնների եւ ղարաբաղեան հակամարտութեան կարգաւորման առկայ գործընթացների փոխկապակցումը՝ ինչը կը յանգեցնի Հայ Դատի ամբողջական փաթեթի անթոյլատրելի տրոհման,
 – Չկնքել որեւէ պայմանագիր, որով կարող է ուժը կորցրած ճանաչուել կամ վերածուել ԱՄՆ նախագահ Վուդրոյ Վիլսոնի իրաւարար վճռի միջազգային իրաւական նշանակութիւնը,
 – Մինչեւ բովանդակ հայ ժողովրդի անժամանցելի իրաւունքների վերականգնումը, ՀՀ արտաքին քաղաքականութեան օրակարգի անքակտելի մասը պէտք է կազմեն Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչման եւ փոխհատուցման հարցերը,
– Բացառել Հայոց Ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման գործընթացը թուլացնող որեւէ գործողութիւն՝ այդպիսով ի չիք դարձնելով ուրացման թուրքական քաղաքականութեան փորձերը:

Գ.- ՋԱՒԱԽՔ

 Հայ-վրացական բարիդրացիական յարաբերութիւնների ամրութիւնն ու յետագայ զարգացումը մեծապէս պայմանաւորուած են Վրաստանում բնակուող մեր հայրենակիցների՝ որպէս այդ երկրի լիարժէք քաղաքացիների անվտանգութեան, քաղաքական, սոցիալական եւ մշակութային իրաւունքների յարգմամբ եւ ապահովմամբ:
 Միեւնոյն ժամանակ լիովին արդարացուած եւ օրինական է հայաբնակ æաւախքի ձգտումը լիարժէքօրէն իրացնել Վրաստանի ստանձնած միջազգային պարտաւորութիւններով եւ ազգային փոքարամասնութիւնների վերաբերեալ միջազգային կոնուենցիաներով (ուխտերով-Խմբ.) սահմանուած իրաւունքները՝ ընդհուպ մինչեւ ինքնավարութեան ձեռքբերումը:
 Զուգահեռաբար, անհրաժեշտ է ընդլայնել ջաւախահայութեան սոցիալ-տնտեսական, կրթական եւ մշակութային զարգացման ծրագրերը եւ ամրապնդել կապը Հայաստանի հետ:

Դ.- ՍՓԻՒՌՔ

 Հայաստանը, Արցախը եւ Սփիւռքը կազմում են բովանդակ հայութեան մէկ միասնական օրգանիզմը (մարմնաւորումը-Խմբ.): Այդ օրգանիզմի ներքին կարողականութիւնը բացայայտելու եւ դէպի համազգային նպատակներն ու իղձերն ուղղորդելու համար անհրաժեշտ է ինքնակազմակերպման եւ համակարգման նոր մակարդակ ապահովել եւ ունենալ ընդհանրական կամքի արտայայտման յստակ ձեւաչափ:
 Հայութեան կազմակերպուած միասնականութիւնն է այն ուժը, որով ընդունակ ենք դիմագրաւել աշխարհի ուժային կենտրոնների եւ հարեւանների ճնշումներին, պահպանել ազգային դիմագիծը եւ վերականգնել ոտնահարուած մեր իրաւունքները:
 Անհրաժեշտ է խրախուսել եւ բարենպաստ պայմաններ ստեղծել երկքաղաքացիութեան լիարժէք կիրառման, հայրենադարձութեան եւ Արցախի վերաբնակեցման ծրագրերի իրականացման համար:

Ե.- ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՐՏԱՔԻՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹԵԱՆ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՉԱՓՈՐՈՇԻՉՆԵՐՆ ՈՒ ՊԱՀԱՆæՆԵՐԸ

 Պատերազմի վերսկսման սպառնալիքի եւ շրջափակման իրավիճակում գտնուող Հայաստանի արտաքին քաղաքականութեան արդիւնաւէտութիւնը կախուած է համազգային ձեռքբերումները, նպատակներն ու շահերը չզիջելու եւ չվտանգելու, երկրի անվտանգութեան ու զարգացման համար պայմաններ ապահովելու կարողութիւնից:
 Առաջնահերթ է հայութեան անվտանգութեան եւ լինելիութեան, ՀՀ պետական անկախութեան եւ ինքիշխանութեան ամրապնդման խնդիրների գերակայութեան վրայ խարսխուած արտաքին քաղաքականութեան դոկտրինի (վարդապետութեան-Խմբ.) մշակումը եւ գործադրումը, միջազգային ասպարէզում հայութեան համազգային ներուժին համապատասխան երկրի հեղինակութեան եւ ազդեցութեան ապահովումը:

ՍՈՑԻԱԼ-ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐ

 Ազգային հիմնախնդիրների լուծման համար անհրաժեշտ ներազգային համերաշխութեան եւ միասնութեան հիմքը սոցիալական արդարութիւնն ու ազատութիւնն են:
 Գլխաւոր նպատակն է՝ սոցիալ-տնտեսական համակարգը հիմնելով ժողովրդավարական եւ իրաւական պետութեան հիմնարար սկզբունքների վրայ, վերականգնելով պետութեան կազմակերպիչ-կարգաւորիչ դերակատարութիւնը բարիքների ստեղծման ազատութեան եւ դրանց բախշման արդարութեան ապահովման գործում, կառուցել սոցիալական պետութիւն: Ըստ այդմ՝ հաւասար հնարաւորութիւնների հասարակութեան եւ սոցիալական պետութեան կերտման գործում կուսակցութեան հիմնական թիրախներն ու առաջնահերթութիւնները լինելու են՝
 1. Միջազգային փաստաթղթերին համապատասխան պետութեան սոցիալական պարտաւորութիւնների ստանձնումը եւ գործադրումը: Մասնաւորապէս՝
 – Չքաւորութեան վերացում եւ կենսապահովման նուազագոյն բիւջէին համապատասխան աղքատութեան շեմի ամրագրման հիման վրայ սոցիալական քաղաքականութեան իրականացում.
 – Սոցիալական բնակարանային ֆոնդի ձեւաւորում.
 – Երեխաների ծննդեան յաջորդականութեամբ պայմանաւորուած խրախուսման ամբողջական համակարգի ներդրում, բազմազաւակ ընտանիքներին պետական աջակցութեան, ժողովրդագրական երիտասարդացում ապահովող եւ ներգաղթը խրախուսող ազգային ծրագրի մշակում եւ գործադրում:
 – Առողջապահական համակարգի արմատական բարեփոխում՝ բժշկական ծառայութիւնների հաւասար եւ համընդհանուր հասանելիութեան ապահովում.
 – Ազգային եւ համամարդկային արժէքների վրայ յենուած, միջազգային չափանիշներին բաւարարող կրթութեան երաշխաւորում եւ մատչելութեան ապահովում.
 – Պետութեան կողմից նախադպրոցական եւ հանրակրթական հաստատութիւններում արդիւնաւէտ եւ անվճար կրթութեան երաշխաւորում.
 – Աշխատանքային ու ինքնադրսեւորման հնարաւորութիւնների ապահովմանն ուղղուած կրթութիւն-գիտութիւն-արտադրութիւն շղթայի իրագործում.
 – Հոգեւոր եւ մշակութային անվտանգութեան գործուն համակարգի ձեւաւորում.
 – Մշակութային եւ մարզական կրթական հաստատութիւններում անվճար կրթութեան ապահովում նախադպրոցական եւ դպրոցական տարիքի երեխաների համար.
 – Աշխատանքի իրաւունքի ամբողջական իրացում եւ նոյնանման աշխատանքի դիմաց համարժէք վարձատրութիւն.
 – Աշխատանքի ժամային նուազագոյն դրոյքաչափի համապատասխանեցում երկրում միջին աշխատավարձի ժամային դրոյքաչափի առնուազն կէսին.
 – ԵՄ երկրների միջին ցուցանիշներին համապատասխան զբաղուածութեան ապահովում՝ համապատասխան մակարդակ եւ որակաւորում ունեցող աշխատաշուկայի ձեւաւորում.
 2. Տնտեսական անվտանգութեան, հայրենական արտադրութեան ընդլայնման, արտահանման խրախուսման եւ ազատ մրցակցային յարաբերութիւնների վրայ խարսխուած տնտեսական կարգի հաստատումը:
 Ըստ այդմ, պետութեան՝ որպէս մրցակցային տնտեսական կարգի հաստատման գլխաւոր դերակատարի, առաջնահերթ խնդիրներն են՝
 – Տնտեսական մենաշնորհների վերացում եւ հակամենաշնորհային գործուն քաղաքականութեան իրականացում՝ ուղղուած տնտեսական իշխանութեամբ օժտուած խմբաւորումների կազմացրմանը,
 – Արտահանման խրախուսման ռազմավարութեան մշակում եւ պարէնային ինքնաբաւութեան առաւելագոյն մակարդակի ապահովում:
 – Կորպորատիւ սոցիալական պատասխանատուութեան եւ արտադրական ժողովրդավարութեան համակարգի ձեւաւորում,
 – Սեփականութեան իրաւունքի պաշտպանութեան ամուր համակարգի ձեւաւորում:
 – Երկրի բնական ռեսուրսների անխնայ շահագործումը բացառող, հասարակութեան եւ ապագայ սերունդների բնականոն կենսապայմանները երաշխաւորող բնապահպանական քաղաքականութեան իրագործում:

ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ-ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐ

 Ժողովրդավարութեան կառուցման գործընթացը տեղապտոյտից դուրս բերելու, պետութեան եւ իշխանութեան նոյնացումը բացառելու համար առաջնահերթ խնդիր է երկրում պլուտոկրատիայի (հարստութեան տիրապետութիւն-Խմբ.) հիմքերի վերացումը, եւ ժողովրդավարական կայունութեան հաստատման նպատակով անհրաժեշտ համակարգային, սահմանադրական, օրէնսդրական բարեփոխումների եւ համապատասխան ժողովրդավարական հաստատութիւնների ու մեխանիզմների արդիւնաւէտ գործունէութեան ապահովումը: Այս աշխատանքների գլխաւոր ուղղութիւններն ու խնդիրներն են.

Ա.- ՀԱՄԱԿԱՐԳԱՅԻՆ ԵՒ ՍԱՀՄԱՆԱԴՐԱ-ՕՐԷՆՍԴՐԱԿԱՆ ԲԱՐԵՓՈԽՈՒՄՆԵՐ

 1. Վերահսկման, հակակշռման եւ զսպման ժամանակակից եւ թափանցիկ մեխանիզմներով օժտուած խորհրդարանական կառավարման համակարգի ամրագրում
 2. ԱԺ պատգամաւորների թուի կրճատում, անձեռնմխելիութեան սահմանափակում
 3. Պատգամաւորների կաշկանդում հրամայական մանդատով եւ դրանից բխող նրա լիազօրութիւնների վաղաժամկէտ դադարեցման կարգի սահմանում
 4. Հասարակութեան վստահութիւնը վերականգնելու նպատակով դատական համակարգի լիարժէք անկախացում եւ արմատական վերափոխում: Մասնաւորապէս, դատաւորների առաջադրման նշանակման եւ ազատման, արդարադատութեան խորհրդի ձեւաւորման, լիազօրութիւնների եւ գործունէութեան միջազգային չափանիշներին լիովին համապատասխանող կարգերի սահմանում
5. Քաղաքական եւ տնտեսական գործառոյթների զուգակցումը բացառող, անձի չվարկաբեկուածութեան, անհրաժեշտ ունակութեան ու փորձառութեան յատկանիշների գերակայութիւնը երաշխաւորող եւ հանրային ծառայողների բնականոն առաջխաղացումն ապահովող կադրային քաղաքականութեան իրականացում:

Բ.- ԺՈՂՈՎՐԴԱՎԱՐԱՑՄԱՆ ՀԱՄԱՐ ԲԱՐԵՆՊԱՍՏ ՄԻæԱՎԱՅՐԻ ՁԵՒԱՒՈՐՈՒՄ

 1. Եւրաինտէգրման հետ կապուած ժողովրդավարացման գործընթացների խորացում եւ դրանց անշրջելիութիւնն ապահովող երաշխիքների ամրապնդում.
 2. Կոռուպցիայի դէմ պայքարի հասարակական լայն ճակատ ձեւաւորելու նպատակով հիմնել ինքնուրոյն եւ թափանցիկ գործող հակակոռուպցիոն գործակալութիւն.
 3. Հասարակական վերահսկողութիւն եւ միջամտութիւն ապահովելու արդիւնաւէտ գործիքներով օժտուած քաղաքացիական հասարակութեան կայացում.
 4. Խօսքի ազատութեան եւ բազմակարծութեան լիարժէք երաշխիքների ապահովում: Մասնաւորապէս ՀՌԱՀ եւ Հանրային հեռուստատեսութեան խորհուրդների ձեւաւորման ժամանակ քաղաքական հաւասարակշռութիւնն ու գործունէութեան թափանցիկութիւնը ապահովող կարգի սահմանում.
 5. Հասարակական կարգուկանոնի հաստատում, անպատժելիութեան եւ յոռի բարքերի բացառում.
 6. Ազգային հիմնախնդիրների լուծմանը հետամուտ որակապես նոր տնտեսական, քաղաքական, հոգեւոր մշակութային էլիտայի (վերնախաւի-Խմբ.) ձեւաւորում:

Գ.-ԸՆԴԴԻՄՈՒԹԵԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆ ԴԵՐԱԿԱՏԱՐՈՒԹԻՒՆՆ ԱՊԱՀՈՎՈՂ ԻՇԽԱՆՈՒԹԻՒՆ ԸՆԴԴԻՄՈՒԹԻՒՆ ՄԻԱՍՆԱԿԱՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՁԵՒԱՒՈՐՈՒՄ

 Մասնաւորապէս՝
 1. Ընդդիմութեան իրաւունքների եւ հակակշռման հնարաւորութիւնների օրէնսդրական ամրագրում
 2. Հակակոռուպցիոն գործակալութեան ձեւաւորում եւ նրա ղեկավարման վերապահումը ընդդիմութեանը
 3. Վերահսկիչ պալատի խորհրդում ընդդիմութեան քուոտայի ամրագրում
 4. Հակամենաշնորհային քաղաքականութիւնն իրականացնող մարմնի ղեկավարի պաշտօնի վերապահում ընդդիմութեանը
 5. Քաղաքացիական ծառայութեան խորհրդի նախագահի պաշտօնի վերապահում ընդդիմութեանը:

Դ. ԸՆՏՐԱԿԱՆ ՆՈՐ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՁԵՒԱՒՈՐՈՒՄ

 1. 100% համամասնական ընտրակարգի սահմանում
 2. Ընտրական յանձնաժողովների անաչառութիւնն ապահովող եւ պատասխանատուութիւնը յստակ հասցէաւորող անկախ եւ ինքնուրոյն գործող ընտրական նոր կառոյցի հիմնում: Մասնաւորապէս ԿԸՀ նախագահի նշանակումն ու ազատումը վերապահել ԱԺ-ին
 3. Ընտրութիւններին մասնակցութիւնը սահմանել որպէս քաղաքացու պարտաւորութիւն
 4. Ամրագրել քուէաթերթիկների կեղծումը, ապօրինի շրջանառութիւնը, կրկնական քուէարկութիւնը կանխող եւ քուէարկութեան մատեանների հասանելիութիւնն ապահովող գործուն մեխանիզմներ
 5. Համապատասխան մարմինների գործառոյթների մէջ ընտրակաշառքի կանխարգելմանն ու բացայայտմանն ուղղուած յատուկ լիազօրութիւնների եւ պատասխանատուութեան ամրագրում: